12683 Sienkiewicz �z dogmatu

SSSS2B ³¹⁵ ^vwop zbjo

------Sicakiewic?, B*r cfaęmfitp (7 «*rnny \----_-■_

Pomysł powieści narodził się w 1889r. po wygłoszeniu odczytu o powieści historycznej i był próbą odejścia od tego gatunku (znudzenie autora) w stronę formy psychologicznej. Być mote na decyzję autora wpłynęły jego liczne podróże oraz zetknięcie się bezpośrednio z nowymi zjawiskami w sferze ideologii, literatur/ i kultury fin de si&cle u. Sienkiewicz odmiany fikcyjnego pamiętnikarsrwa uprawiał już wcześniej (np. Niewola tatarska, 2 pamiętnika poznańskiego nauczyciela).

Pisanie rozpoczął pod koniec lipca 1889 na wyspie Helgoland, a ukończył 27 IX 1890. Powieść powstawała w Ostendze, Zakopanem, Kaltenleutgebeo, Wiedniu i Como. Bez dogmatu drukowały gazety trzech zaborów: “Słowo” w Warszawie, “Czas” w Krakowie i “Dziennik Poznański”.

Powieść była nowością na de dotychczasowej twórczości Sienkiewicza. W trakcie pisania zmienił się tytuł i koncepcja gatunkowa. Początkowo była to trzecioosobowa powieść W pętach. W konstrukcji dzieła zauważono brak współbrzmienia między dekadencka spowiedzią “dziecięcia wieku” a sentymentalnym tonem głównego wątku miłosnego.

Bez dogmatu ma charakter synkretyczny. Sam pisarz nazywał go pamiętnikiem, ale ukształtowanie fabuły oraz jej wewnętrzny porządek wskazują na obecność istotnych i tradycyjnych koncepcji powieściowych. Porządek zdarzeń, ich kolejność i wzajemne powiązanie tworzą układ elementów akcji z punktami zwrotnymi i dramaturgią napięć oraz mocnym finałem. Dziennik staje się udramatyzowaną powieścią o miłości z “ciągiem dalszym” wpisanym w Rodzinę Połanieckich. Nie bez znaczenia dla powieściowości Bez dogmatu są takie różnorodne formy dialogowe,

STRESZCZENIE

Akcja dzieje się w latach 1883 - 84 w Rzymie, Warszawie i Ploszowie. Głównym narratorem jest Leon Płoszowski, który postanawia pisać dziennik. Ów Leon zdaje się mieć wyjątkowy dar obserwacji. Każda napotkana przez niego kobieta, wywołuje w nim konkretne odczucia. Nie jest mu obojętna. Szczególnie zaskakuje precyzja tego subiektywnego opisu. Każdy ruch owej damy, spojrzenie, gra światła na jej ciele, działa na umysł narratora-bohatera i znajduje swoje odzwierciedlanie na kartach pamiętnika. Autor dziennika analizuje zachowanie, charakter, wygląd kobiet nie tylko indywidualnie. Wykazuje także zdolność grupowania płci żeńskiej. Opisuje je ze względu na narodowość, czy pochodzenie i dostrzega wynikające z tego konsekwencje. Najważniejszą kobietą w życiu Leona Płoszowskiego była bez wątpienia Anielka. Bohater znał wcześniej wiele różnych przedstawicielek płci pięknej, o czym świadczą jego refleksje z czasu poprzedzającego styczeń 1883 roku. Taka bowiem data widnieje przy pierwszym zapisie. Pisze on na przykład otwarcie, że nie lubi Polek: spotykałem i Polki - i z tych przygód, z tych zetknięć, wyniosłem wrażenie, że to są najtrudniejsze i najbardziej męczące kobiety w świecie”. Te spostrzeżenia tracą na znaczeniu, kiedy pojawia się miłość. A ta nadchodzi wraz z pojawieniem się Anielki. Płoszowski spotyka ją na przyjęciu zorganizowanym przez ciotkę. Szybko orientuje się, iż są to swaty. Mimo to przygląda się swojej kuzynce i opisuje ją z wielką dokładnością Wszystko w tej kobiecie zdaje się być idealne. Jej twarz nie ma żadnych śladów pospolitości. To, źe jest ona Polką cieszy bohatera. Jej charakter zdaje się być idealnym. Z biegiem czasu okazuje się, że Anielka odwzajemnia zauroczenie Płoszowskiego. Sielanka trwa jednak krótko. Umiera ojciec Leona i ten wyjeżdża. Następnie zwie Ra z powrotem. Płoszowski „przefilozofował” tę miłość. Gdy wraca jest już za późno. Jego ukochana ma męża. Anielka była to Błąd! Nieprawidłowy odsyłacz typu hiperłącze. wychowana w warunkach patriarchalnej obyczajowości, gdzie temat płci był niedopuszczalny. Dla niej miłość idealna to zwitek dusz, a nie ciał. Najważniejsza^ zaś świętością jest małżeństwo. Zawiera je nie z głębokiego uczucia, ale jak gdyby na złość osobie, którą kocha. Okazuje się jednak, iż w ten sposób najbardziej krzywdzi siebie samą Jest bowiem związana z człowiekiem, który nie budzi w niej żadnych pozytywnych uczuć. Mimo to musi być mu posłuszna. Musi, bo tak nakazuje jej wychowanie. Od chwili małżeństwa jej życie ulega zmianie. Staje się grą Anielka kocha Leona, ale święty związek, w który wstąpiła z Kromickim, nie pozwala jej uznać tej miłości. Pani Kromicka, jeśli już nią została, to cłace istnieć tylko