130

Rozwój kompetencji Interpersonalnych

lu warunkach laboratoryjnych, poza kontekstem realnych sytuacji. Stwarza to komfortową, bezpieczną sytuację dla uczestników do eksperymentowania z własnymi zachowaniami i reakcjami, ale też uczy zachowań w warunkach sztucznych. Może to stwarzać trudności w wykorzysty wa-niu wyuczonych zachowań i ograniczać transfer umiejętności do sytuacji realnych. W trakcie treningu uczestnicy nie osiągają na ogół wprawy i biegłości dającej poziom mistrzowski.

Rysunek 14. Cykl nabywania kompetencji

Świadoma

kompetencja

/
Świadoma	Nieświadoma
niekompetencja	kompetencja
\ _	/

Nieświadoma

niekompetencja

Źródło: opracowanie własne.

Osiągnięcie poziomu nawykowego (nieświadomego) kompetencji może nastąpić w wyniku samodzielnego doskonalenia poznanych umiejętności w ramach treningu życiowego lub przy wsparciu trenera. Ta ostatnia forma uczenia umiejętności interpersonalnych zyskuje coraz większą popularność i przyjmuje postać coachingu. Wartość kształcąca treningu umiejętności społecznych wzrasta, gdy zadba się o podobieństwo między treścią ćwiczeń a sytuacjami rzeczywistymi, w których funkcjonuje uczestnik. Warto również zachęcać do uczestniczenia w treningach przypominających poznane wcześniej umiejętności, aby zapobiegać zniechęceniu i nawrotom złych nawyków, a sprzyjać zdobywaniu poziomu nieświadomej kompetencji (rys. 11).

Uczenie się nowych umiejętności zaczyna się często na poziomie nieświadomej kompetencji, kiedy osoba nie wie, że działa nieefektywnie i tego nie dostrzega. Obserwowany skutek lub informacja zwrotna udzielona przez inną osobę może uświadomić tej osobie, czego nie umie. To jest poziom świadomej niekompetencji. Możemy go doświadczyć zarówno w sytuacji rzeczywistej, jak i treningowej. Trening umiejętności interpersonalnych daje możliwość osiągnięcia poziomu świadomej kompetencji. Osiągnięcie poziomu nawykowego - nieświadomej kompetencji - może być uznane za poziom mistrzowski. Wiąże się z bezrelleksyjnością działania. Bezrefleksyjność w przypadku działań nawykowych oznacza oszczędzanie energii i zasobów jednostki. Nie musi być objawem niekompetencji, a raczej wysokich kompetencji. Niemniej jednak bywa bronią obosieczną. Podczas uczenia się nowej umiejętności wymagany jest wysoki poziom refleksyjności. Z czasem jednak umysł staje się lak biegły w działaniu, że minimalizuje zaangażowanie procesów świadomych. W tym przypadku bez refleksyjność sprzyja wydajności działania. Na przykład w trakcie uczenia się umiejętności parafrazowania angażuje się świadome procesy umysłowe w celu poprawnego wykonania

135