13223 IMGF61 (2)

Peiper. umiał .Jc-m »*«»*•. ■»>— Ml •••li hnlrnlu".

teorii irobollimu.

znajdował : bcapoArednleJ enun-ittujr pmdhilwito w posyła jednak iMiymł Iradkaml u Wi« dgdnrtnlaMw. pmrjtrma, a więc nu Waty ko dokonywało się Mgnieniami były cali jobręble nianią a«an£*nl) byl> ImMm : ckodal głównie o wpro-

« J*oei|l Integralnej" B piwna była

win u łfi aa ową Europ* nowatorów. mapnypwlkowo poJ|>i*u»e takimi nazwiskami, Juk MII-unii| pmdMoa była w piśmie w wiciu by pmypmunlf¹ choćby ro*watania I Jsakóakiego o klnie. Palpen I StrsemlA-

ruchu artystycznym panowała swoje środki ayruu w oparciu powstawały wtady, gdy zaczynano •atak. Stukano dla nich natomiast : traktowano Je Jako róśne sposoby było u Peipera Wychodząc a podia młaatn, masa. maasyna aą głównymi nalana irl. któro kształtują pey-4 takie a aa alką twórczością artye-fpccyflk* róiojcb daladtln ntukL jej odrębno**! w idzlal dli w prozie | mow ie potno-rtgalwiśil. lace jej transformacjo Mas teatralne przedstawił oboer-, gdy oceniał Łnaceniza :Ję ..Księcia wyjada dla łkanych roapruw I re-aaar*ii«et|ch.

12

Teatr byt dla Peipera pnede watyaHdm mlejacem ujawnianie I ukazywania psychicznej unlennolcl. Ujawniania I ukaaywanla ma pomocą fiaa.yfU.aoa go Ję rylca teatralnego, na który a kia da alf ola tylko ta kat I apoaób Jago wyfioeMnla. ale tuki* dtwlfkl. kształty, gra aktoraka. Byt więc Peiper autorem wielu aubtelnycb I dociekliwych analiz, w których wydiwiaąr od olrrailaeila dominanty psychicznej postaci, uallowal wykryć funkcje pojedynczych acen w caloicś utworu I w relacji do niej ustalić apoaób arypuartadankrn poaaraagólny ch k — aa III, operowania §aa-tam Itp. Byt krytykiem arbitralnym, ale proponującym aawaac własną, nową koncepcję odctytanla dniała. Potrafił pokazać. Jak Interpretacja najdrobniejszego na wat szczegółu moóa być rozpatrywana tytko w związku ■ całością.

Prawie pól wieku tamo, w ttll r„ wydrukował Peiper szkie o I częcci .Dziadów-. Warto ■ u boczyć. Jak drąży tekst. Jak odczytuj# go jako iralnif Jednolitą", opartą na działaniu zasadniczej opozycji — między większością postaci. które łączy ..uclrczka od świata ludzi w ówlat cleni", a Chórem Młodzieńców, którzy aą

..........grobów** głosem zdrowia I tycia a róirniu aaśziłz — ypou ladają nztatan a

mi naukę". Peiper określał zarazem funkcję pierwszej części w ogólnej koncepcji .Dziadów-t „W odróżnieniu od Części Drugiej, w której cmentarz występuje w eto-■unłru do umarłych. Część Pierwsza zawiera cmentarz w stosunku do żywy< h I to Jest jej rola funkcjonalna w całości dzieła". I nie jest *w]tTb»mlaJaM. óo Jagn rozumienie ta ketu mijało aię najczęściej z usta łaniami oficjalnej naukI: w sz Peipera najbardziej fazcynuje umiejętność konsekwentnego I zer sągftln wago roz-buduwywanla pomysłu.

Nie zajmował alę metodologią badań literackich, ale z Jago uwag wynika, ta apoaób. w Jaki Interpretował dzieło literackie, byt owocom metodologicznej świadomości. O swoich objaśnieniach .Dziadów" napisał: „wyjaśniają wszystko co znajduje alę w rokicie I ujawniają niezbędność wszystkiego; pozwalają one takie uczynić a eDzladówa kowieńsko-wileńskich widowisko teatralne o dostatecznej jednolitości i Jasnej budowle". Takie analizy uzupełnia* zresztą o koni atm dyspozycje rsall■storałde.

Rozprawy Peipera o filmie, przyjęte z uznaniem Juś w chwili Ich pojawienia •> alę, uważane aą dziś za doniosły I pionierski rozdział z dziejów kształtowania się polskiej krytyki filmowej, sąsiadujący a osiągnięciami Irzykowskiego I Trystana. Przed# wszystkim dlatego, te w okresie gdy kino było Jeszcze traktowane jako rozrywka dla nPoświeconych mas, gdy poważne dzienniki I czasopisma nie sejmowały się nim w ogóle, nie podając nawet programu kinoteatrów _ Peiper do

cenił możliwości artystyczne kina Jako pełnoprawnej dziedziny sztuki. Tulcie dlatego, że nie fabuła I nie gwiazdy aktorskie przyciągały Jego uwagę, taca to. co Jego zdaniem było dla filmu właściwa, a co z trudem szukało Jroacst własnego

13    ^