14487 PwTiR117

232 Rozdział 9

Nie jest to niestety ścisłe sformułowanie ustawowe. W konkretnej sytuacji nie tylko jedna, ale nawet wszystkie wymienione okoliczności mogą uzasadniać podwyższenie ceny danej imprezy turystycznej. Jednak nawet najbardziej uzasadniona podwyżka ceny ustalonej w umowie nie może nastąpić w okresie 20 dni przed datą wyjazdu. W praktyce jednak zdarza się, że organizator turystyki wymusza czasem w ostatniej chwili dopłaty od uczestników imprezy turystycznej pod groźbą jej odwołania.

Ustawa o usługach turystycznych przewiduje wyjątkową sytuację, w której może nastąpić zmiana umowy o imprezę turystyczną. Mianowicie chodzi tutaj o przyczyny niezależne od organizatora turystyki, zmuszające go do zmiany istotnych warunków umowy z klientem, ale nie może to dotyczyć podwyższenia ceny imprezy turystycznej. W tej ostatniej kwestii powołana ustawa jest bardziej rygorystyczna od ustaleń dyrektywy 90/314/EWG, która takiego wyłączenia nie przewiduje. Należy podkreślić, że w razie konieczności zmiany istotnych warunków umowy z przyczyn niezależnych od organizatora turystyki (np. zmiany trasy imprezy turystycznej z powodu wybuchu konfliktu zbrojnego, epidemii lub powodzi) powinien on niezwłocznie zawiadomić o tym klienta. W takiej sytuacji klient również bez nieuzasadnionej zwłoki, co nie znaczy, że natychmiast, powinien udzielić odpowiedzi, czy przyjmuje proponowaną zmianę umowy, czy odstępuje od umowy za natychmiastowym zwrotem wszystkich wniesionych świadczeń i bez obowiązku zapłaty kary umownej. Jeśli zatem taka wymuszona zmiana umowy o imprezę turystyczną zostaje zaakceptowana przez klienta, to tym samym nie jest to zmiana jednostronna.

Zgodnie z zasadą swobody kontraktowej strony umowy mogą porozumieć się co do jej rozwiązania. Tego rodzaju zgodna wola stron prowadzi do wygaśnięcia zobowiązania. Nie jest to jednak częste zjawisko, gdyż z reguły rozwiązanie umowy leży w interesie tylko jednej strony. Obowiązujące prawo określa konsekwencje prawne takiego jednostronnego zerwania umowy, ale przewiduje też, że w oznaczonych okolicznościach jednej lub obu stronom może przysługiwać prawo odstąpienia od umowy.

W celu ochrony klienta ustawa o usługach turystycznych gwarantuje wspomnianą już wyżej możliwość odstąpienia klienta od umowy o imprezę turystyczną w razie dokonania istotnych zmian warunków tej umowy z przyczyn niezależnych od organizatora turystyki. W takiej sytuacji klientowi przysługuje prawo wyboru żądania natychmiastowego zwrotu wszystkich wniesionych świadczeń albo uczestnictwa w imprezie zastępczej o tym samym lub wyższym standardzie. Klient może się też zgodzić na imprezę zastępczą o niższym standardzie za zwrotem różnicy w cenie. Przysługuje mu też prawo dochodzenia odszkodowania z tytuły niewykonania umowy, chyba że było ono spowodowane siłą wyższą lub zgłoszeniem się mniejszej liczby uczestników niż określona w umowie liczba minimalna, o czym organizator turystyki powiadomił klienta na piśmie w uzgodnionym terminie. To prawo klienta do odszkodowania zostało sformułowane w omawianej ustawie w sposób wywołujący istotne wątpliwości.

Generalnie analizowana ustawa za wzorem dyrektywy 90/314/EWG umożliwia organizatorom turystyki odwołanie każdej imprezy turystycznej z powodu niezgłoszenia się wymaganej liczby uczestników. Warunkiem jest tylko wspomniane wyżej poinformowanie o tym klientów na piśmie w uzgodnionym terminie. Rozwiązanie umowy następuje wówczas z przyczyn niezależnych od klienta. Powodem odwołania imprezy turystycznej mogą być jednak również okoliczności zależne od organizatora turystyki (np. niezałatwienic na czas dla uczestników wycieczki biletów wstępu na mecz, który jest najważniejszym punktem jej programu) albo okoliczności niezależne (np. wystąpienie klęski żywiołowej). Jak z tych uwag wynika, przyczyny rozwiązania umowy niezależne od klienta to w części inne okoliczności niż wyżej wspomniane przyczyny niezależne od organizatora turystyki. Niestety ustawa o usługach turystycznych nie odróżnia wyraźnie tych sytuacji i reguluje je łącznie, co czyni te ustalenia mało przejrzystymi. Trzeba więc podkreślić, że odwołanie imprezy turystycznej przez organizatora turystyki z jakiejkolwiek przyczyny niezależnej od klienta daje temu ostatniemu przede wszystkim prawo żądania natychmiastowego zwrotu uiszczonych opłat bądź zamiast tego prawo skorzystania z udziału w imprezie zastępczej bez żadnych dopłat lub nawet z jednoczesnym zwrotem części pieniędzy w razie różnicy w cenie imprez. W razie zaś wykazania przez klienta poniesienia szkody z powodu rozwiązania umowy może on ponadto dochodzić roszczeń odszkodowawczych na ogólnych zasadach k.c. Roszczenia te nie przysługują jedynie wówczas, gdy odwołanie imprezy turystycznej przez organizatora turystyki nastąpiło z powodu siły wyższej lub niezgłoszenia się wymaganej liczby uczestników oraz powiadomienia o tym klientów' na piśmie w uzgodnionym terminie.

Ponadto ustawa o usługach turystycznych po zmianach z 2000 r. przyznaje klientom prawo odstąpienia od umowy w trakcie jej wykonywania, gdy organizator turystyki nie spełnia usług stanowiących istotną część programu danej imprezy turystycznej (np. nie zapewnia noclegów). Klientowi przysługuje takie prawo odstąpienia, jeżeli niemożliwe jest wykonanie świadczeń zastępczych albo klient z uzasadnionych powodów (np. ze względu na wiek lub stan zdrowia) nie wyraził na nie zgody. W razie powyższego odstąpienia od umowy klient może dochodzić naprawienia szkody wynikłej z niewykonania umowy. Natomiast organizator turystyki nie może żądać od klienta żadnych dodatkowych świadczeń w związku z odstąpieniem od umowy, a zwłaszcza nie może domagać się zapłacenia przez klienta kary umownej.

9.2.4. Wykonanie umowy

Wykonanie każdej umowy oznacza, ściśle mówiąc, wykonanie powstałego z niej zobowiązania. W wyniku zawarcia umowy o imprezę turystyczną powsta-