14638 IMG61

gdy biblioteki Makowe nkimii. u. ■

większych bibliotek kilim ¹2 , ^Jf"" tfc *    * *^cl * Bili

użytkownicy nie wiZtaJ* Bp * ^c“*° ^teWjl U W

ui».ł_rt.«A ii l ,¹ ^^onł¹ Ir powinni wybrać do wyszukiwania, Nowel, b₍.i - .! ,    ^ mogą mieć interesującą zawartość, dla użytkownika ucbi

hr * ir \ *°^{C nC pr7CS2l,lilwa,}'^|c przy pomocy wielu interfejsów. Pojawiajijcc się w bj_k lotckach naukowych systemy wyszukiwania stederowanego są próbą rozwiązania ty_C(, problemów. Ponieważ użytkownicy preferują wyszukiwanie przy pomocy wyszukiwarek «eb, bibliotekarze uznali wyszukiwanie sfederowane za sposób na wykorzystanie fu_ni cjonalnosci tych wyszukiwarek w zastosowaniu do części zasobów globalnej bibliotek, cyfrowej, często stanowiący ch wcześniej część ukrytego Webu.

W swoim artykule, w którym nawoływał bibliotekarzy do stworzenia własnego serwisy wyszukiwawczego w oparciu o technologie wyszukiwarek, Norbert Lossau w następujący sposób przedstawia zalety wyszukiwania sfederowanego:

' Indeksowanie w yłącznie treści o wysokiej jakości.

•    Możliwość obsługi wyszukiwania różnych rodzajów treści w różnych formatach (meta. dane. DLO, grafika, multimedia, dane binarne).

•    Wzrost funkcjonalności wyszukiwania poprzez zastosowanie takich narzędzi jak język, deskryptorowe (tezaurusy) i inne JIW.

•    Przedstawianie wyników wyszukiwania uporządkowanych według różnych sposobów, zarówno prostego sortowania według takich kryteriów, jak autor, tytuł. rok. opis rzeczowy, jak i według rankingu relewancji.

. Automatyczne tworzenie meladanych, przynajmniej na poziomie minimum opisu (L_os.

sau 2004).    ,. i j i •

Wyszukiwanie sfederowane daje wiele korzyści, ale jednocześnie ma pewne wrodzone

ograniczenia. Jednym z nich jest niekonsekwencja w sposobie myślenia jego zwolenni-

ków. Z jednej strony narzekają oni na ograniczenia technologii wyszukiwarek komercyj.

nvch. z drugiej jednak sami chcą ją stosować, często na skalę globalną, mając nadzieję na

ominięcie wskazywanych przez siebie wad.

Biblioteki prenumerują bazy danych zawierające różne rodzaje zasobów, wykorzystywanych do różnych celów, co utrudnia formułowanie zapytań. Podczas wyszukiwania sfe-derowanego zapytania użytkownika muszą być tłumaczone przez uproszczony interfejs wyszukiwawczy na wiele syntaktyk tworzenia zapytań, stosowanych w zróżnicowanych zasobach, podlegających wyszukiwaniu. Scalanie w jeden, sensownie skomponowany zbiór wielu zestawów wyników, uzyskanych z wyszukiwania pełnotekstowych baz danych. indeksów cytowań, OPAC, wyszukiwarek internetowych, repozytoriów i archiwów cyfrowych jest zadaniem zarówno metodologicznie jak i technicznie bardzo trudnym. Metody określania relewancji wyników, wykorzystywane przez wyszukiwarki, takie jak Go-ogle lub Yahoo, nie dają się łatwo przenosić do wyszukiwania sfederowanego. Największe wyszukiwarki Web przechowują informacje we własnych bazach danych i obliczają rankingi według własnych, nie znanych ogólnie kryteriów. Wyszukiwarki sfederowane natomiast konwertują dane wejściowe użytkownika na strukturę zapytań poszczególnych baz danych, tworzonych przez wielu dostawców. W bazach tych używane są różne struktury danych, dostosowane do odmiennych algorytmów wyszukiwawczych. Z tego powodu systemy wyszukiwania sfederowanego nie mogą zapewnić tworzenia rankingu wyników w sposób podobny do wyszukiwarek Web.

Oczywistym efektem stosowania wyszukiwania sfederowanego jest wzrost częstotliwości wyszukiwania we wszystkich dostępnych bazach danych. Utrudnia to prowadzenie wiarygodnych analiz wykorzystania baz danych, często służących do modyfikacji polityki ich zakupu, a dla dostawców baz danych może być sygnałem do podniesienia cen. Z drugiej strony często zdarza się, że użytkownicy, przyzwyczaiwszy się do konkretnej bazy ^{nych) n}'^e korzystają z innych, równie przydatnych serwisów. W takim przypadku wy-

fir _pr/cz użytkownika informacji. Metawyszukiwame ogranicza potrzebę uczenia tff ._wn;|(ów zaawansowanych technik wyszukiwania informacji w bibliotekach (Froat

inie sfederowane niu/c zwiększyć użyteczność rzadziej wykorzynywinych b.i/ ^>1^'ą i pożytkiem dla wyników wyszukiwania.

^fSwyswtowarki krytykowane są także z powodu niskich wymagań Mawianych ilwnikom co do ich umiejętności informacyjnych. William Prost twierdzi, że z punk ■ ^ llzcni wysiłków podejmowanych dla szkoleniu użytkowników, mctiwys/ukiwamc (Ur_{)Cin ws}t_Ccz i sposobem na umknięcie potrzeby uczenia się technik informacyj-j*^sl * Wybór narzędziu wyszukiwawczego powinien być podstawowi) umiejętnością zdo-

!tV"'    ...    l ir..u ml i inłnMU'11 II \ fi't'i'» ' . /.ii i I 4 r. t f < .mrii.i. Z⁽ł Hi .ll    lu/lTn

tity*⁰ ,oi

₁aa4_i $. 3oJ-

'Można doszukać się podobieństw pomiędzy możliwościami meiawytzukiwarck a usłu-i Google Scholar. Obie usługi kierują swoją ofertę do tej samej grupy użytkowników. S-tawyszukiwanie jest bardziej przydatne dla użytkowników mających dostęp do zaw-/.w licencjonowanych; Google Scholar daje większe możliwości wyszukiwania i dostępu jg _tfSObów Open Access [Herrera 2007, s. SI],

“ Gdyby chcieć szczegółowo opisać sposób działania wyszukiwarki, w wyniku którego wtkowńik może wyszukać przydatne mu informacje, byłby to bardzo obszerny tekst, _ftl dodatku w szczegółach różniłby się nieco od rzeczywistości, ze względu na konieczne oros/czcnia. Wyszukiwarki są bowiem obecnie bardzo skomplikowanymi i rozbudowa-L,j systemami wyspecjalizowanego oprogramowania, którego najważniejsze zasady djialania okryte są ścisłą tajemnicą. Cały czas trwają prace nad udoskonalaniem sposobu ;_ch działania (czyli nad dalszym komplikowaniem ich funkcjonowania), co w przyszłości doprowadzić może do sytuacji, że przy ich pomocy wyszukać będzie można nie tylko informacje o wszystkim i każdym, ale także wszystko i każdego (ta nie tylko informacje. _ale także obiekty fizyczne, w tym osoby).

początkowo wyszukiwarki projektowane były w oparciu o tradycyjne metody wyszukiwania informacji. Niektóre z nich, jak AltaVista, Lycos czy Excite tworzyły olbrzymie zcentralizowane indeksy stron Web. Odpowiadając na zapylanie przeglądały one swoje indeksowe bazy danych i wyświetlały je z pamięci podręcznej (cuchę) w oparciu o wystąpienia słów kluczowych i ich wspólwystępowanie. Zasady tradycyjnego indeksowania były przydatne w przeszukiwaniu baz danych, jednak w Internecie, maksymalnie nic-ustrukturyzowanym i zmiennym, siały się niewystarczające. W takim środowisku zmienia się znaczenie tradycyjnych miar trafności (liczy się kilka pierwszych wyników) i szczególnie kompletności (często miliony stron Web jako wynik wyszukiwania) na rzecz per-tynencji (użytkownik powinien na początku listy wyników dostać to, czego potrzebuje). W efekcie pomiędzy wyszukiwarkami a innymi serwisami opartymi na bazach danych powstało w tym zakresie wyraźne zróżnicowanie: naukowe serwisy informacyjne nadal za priorytet uważają zapewnienie maksymalnej kompletności wyszukiwania, podczas gdy wyszukiwarki pozwalają osiągnąć wysoką trafność rankingowanych wyników.

Wyszukiwanie w Internecie z punktu widzenia użytkownika musi być możliwie proste. Wiąże się to z wielką demokratyzacją procesów wyszukiwania informacji, które stało się codzienną aktywnością większości osób [Hartley 2009, s, I5I). Znakomita większość zapytań do wyszukiwarki składa się z jednego lub dwóch słów kluczowych¹’. Zapytanie zazwyczaj zadawane jest tylko raz, nie jest ono następnie przeformulowywane. Rozszerzone możliwości wyszukiwawcze, na przykład z wykorzystaniem algebry Boole'a są wykorzystywane sporadycznie. Silą wyszukiwarek jest ich powszechne stosowanie. Według badań przeprowadzonych w OCLC 84% użytkowników decydujących się na poszukiwania

’’ Badania wskazują na siaty wzrost stopnia skomplikowania zapytań, formułowanych przez użytkowników wyszukiwarek. W1998 roku zapytanie składało się przeciętnie z 1,2 słowa; w 2004 r. z 2,5 słowa, a w 2006 z 3.) słowa. W 2006 r. wyszukiw ania wg jednego słowa slanowiły 22% wyszukiwań, według dwóch - 30% i według trzech - 24% [Ynng, Yang, Yuan 2007, s. 236],

167