15970 Zdjęcie0533 (2)

Honor, odwaga i siła fizyczna są wartościami budującymi sprawie^ wość. Są one wiodące w tradycji eposowej. Dlatego etos wojownika ho. merowego związany jest z pojęciem sprawiedliwości. Wojownicy ci bo. wiem zobowiązani byli do podejmowania walki ze względu na zaistniałą niesprawiedliwość (krzywdę, zniewagę, niegodziwość itp.) po to, abyoną nie zatriumfowała. Dla kultur starożytnych sprawiedliwość zjawiała sięjako zasada funkcjonowania świata relacji między ludźmi. A wypełnianie tej zasady wymuszało zobowiązania, które identyfikowano z honorem i które dawały sławę czyli dobrą opinią o człowieku działającym honorowo, i tym samym, sprawiedliwie. Z tego względu do zalet wojownika greckiego (herosa) zaliczane są takie podstawowe wartości (cnoty) jak:

•    siła fizyczna;

•    odwaga;

•    honor (wierność);

•    spryt;

•    przyjaźń.

Zaprzeczenia tych zalet uważano za wady. Nie mógł być wojownikiem człowiek słaby fizycznie, któremu brak było odwagi, pozbawiony sprytu i chytrości w walce, nieprzyjaźnie nastawiony do współobywateli, wiarołomny i zdradliwy oraz niehonorowy⁵⁸.

W tradycji greckiej ideał pracy na roli lansowany jest przez Hezjoda. Jest to ideał spokojnej pracy rolniczej i rzemieślniczej wojownika. Oba ideały wojownika i spokojnej pracy, sprzyjać miały sprawiedliwości.

Do centralnych rysów konstytutywnych wojownika homerowego należy zarówno tężyzna fizyczna i uroda, piękno ciała i mowy, jak również, podkreślanie wyjątkowości przez dbanie o cześć, kurtuazję i dostojeństwo". Ale tradycja czasów helleńskich i demokracji ateńskiej dokonała pewnego przewartościowania w tych zaletach. Niektóre zalety homeryckie zastępują cnoty ateńskie. Istniały co najmniej cztery ich wersje (sofistów, Platona, tragików i Arystotelesa). Wszystkie jednak one dają się sprowadzi do takich zalet, jak:

•    odwaga;

•    przyjaźń;

⁵⁸    Zob.: A. Mclntyre, Utracone dziedzictwo cnoty, Warszawa 1996 i tenże, Krótka huto-ria etyki, Warszawa 1995.

⁵⁹    Zob.: M. Adamkiewicz, Z dziejów etosu wojska, Warszawa 1997, s. 13-18.