17739 skanuj0089

170 0 >Mi*i uHuht    mę&jjfmnóomych

międzynarodowych) można narzucić rywalowi albo podjąć z własnej inic|«iy-wy. Ma ona przy tym różne cele. Może być próbą badania reakcji otoczenia mi#, dzy narodowego lub „cierpliwości" oponenta (rywala), jego zdolności do mobti lizacji swoich zasobów duchowych i materialnych lub prowadzić do znucznogo osłabienia go lub wręcz „wykończenia". Eskalację można też rozumieć jako ro» snącą wrogość w sporach międzynarodowych*². W w ypadku wystąpienia ipom między państw ami, muszą one zdecydować, czy i w jakim tempie chcą go calu Iow ae. muszą leż określić zakres środków' przymusu, jakie są gotowe /astoao* wać wobec oponenta²³.

Przebieg procesu eskalatji/decskalacji zaiezy ni.in od charakteru układu stm sunków międzynarodowych w kategoriach równowagi/nierównowagi i sym#> trii/asymetni.

W warunkach iownuwagt yjmeirycznej sens eskalacji jest niewielki, jaćR w ogóle jakikolwiek. Obaj rywale mają mniej więcej takie same możliwości, ml* cjowamc eskalacji wiązałoby się z podobnymi kosztami po obu stronach. Rywa* lizacja między nimi nie ustaje, ale ma typ raczej pokojowy. Tu trzeba od ra/u dodać, że me dotyczy to relacji ZSRR USA w czasie zimnej wojny, gdyż Związek Radziecki zawsze byl stroną słabszą, eskalacja zbrojeń i ofensywa ideologiczna miały nadrobić braki w potędze ogólnej, przysporzyć sojuszników oraz zapewnić spójność u siebie i w całym bloku. Rządy w społeczeństwach demokraty#^ nych są znacznie bardziej uzależnione od swoich obywateli, którzy niechętni# poświęcają swój standard ży cia w sytuacji braku realnego zagrożenia i dlatego państwom demokratycznym mobilizowanie zasobów na cele mccywilnc uint o w icie oporniej niż państwom totalitarnym czy autorytarnym. Prezydent Ronald Reagan podniósł poprzeczkę eskalacji z zamiarem „dobicia" przeciwnika, gdy przewaga USA nad Związkiem Radzieckim była juz wyraźna.

W warunkach równowagi mew »w i tycznej sens eskalacji zwiększa się, ale nadal jest niewielki. Może istnieć pewnu przewaga .jakościowa" po którejś rc stron, ale trudno ją wykorzystać.

W warunkach nierównowagi jymeirynnej sciis eskalacji /uleży od stopnia przewagi i sprzeczności interesów. Zwiększający się zakres eskalacji będzie znacznie mniej korzystny dla strony słabszej.

Najbardziej sensowna eskalacja z punktu widzenia Miony silniejszej (zwłaszcza pod postacią eskalacji zbrojeń) występuje w w arunkach nierównowagi nim 5imetrycznej (w niezbyt ostrej formie ten typ nierównowagi występował pomiędzy ZSRR a USA w okresie zimnej wojny). Strona słabsza może z kolei bronić się przenoszeniem punktu ciężkości eskalacji na zagadnienia idcologiczno-moralne (mówiąc o krzywdzie, niesprawiedliwości, brutalności ild.).

Okres zimnej wojny wiązał się z wysokimi szczeblami eskalacji (z dużymi •Mpięciami polityczno-militarnymi), dlatego wahania nie były zbyt głęboki#.

“ for. R J. I cny. LwoMim    /ttnpeemmi umltmfMrkW nldwrr. JnttratfMMl

Stadm Ro*r»“ 2004.16. a> 4. s. Jl.

ⁿ for L. 1 ( mImoi. A ihrory of n*aUmm mj aMrnmoow-w.    i, .U* Journal of ConflM

M.*--Imion" 1995,1 59. ni 5.» 512-511

W okresie lym powstało sporo publikacji poświęconych zagadnieniom eskalacji/ dceskalacji*. Tematyka ta cieszyła się powodzeniem również po zimnej wojnie**. C i dyby poziom napięć polityczno-militarnych mierzyć stopą wydatków wojskowych. to w okresie po zimnej wojnie był on najniższy w latach 1996-1999, a następnie zaczął stopniowo rosnąć (głównie za sprawą Stanów Zjednoczonych).

W ostatnich kilkudziesięciu latach opracowano wiele modeli konfliktów c/y modeli eskalacji i deeskalacji. Niektóre z nich miały czysto teoretyczny, akademicki charakter, a niektóre były wynikiem wielu budań empirycznych. Do drugiego typu należy m.in. model Blooinfielda-Leiss.

Model Bloomfielda-Leiss przedstawia konflikt jako dynamiczny proces złożony z charakterystycznych sekwencji i rozpoznawalnych faz (stadiów), których jest pięć (zob. rys. 6.2). Konflikt kończy się porozumieniem, które nie jest fazą sporu.

		1 DZIAŁANIA WOJENNE KONFLIKT
		SPÓR
hm i	Faza 2	| Faza 3	i hi/a 4	|>z* 5	Puioz umienie.
Spór:	1 Konflikt.	j Działania	Konflikt po	Ł 1 vj	Spói
niezgoda	pojawia	| wojenne: wnika	dztnlaniacli	j działaniowi.	rozstrzygnięty
w jakiejś	{ się opcja	: między	wojennych.	1 wojennych.
uprawie	| militarna	j zorganizowanymi	Opcja	. Zatarg
		! formacjami	militarna	' utrzymuje
	-L -	i-----------	pozostaje	i się
Czynniki	^: Czynniki	• Czynniki	| Czynniki	i Czynniki	1
			I

Rysunek 6.2. Model konfliktu Bloomflelda-Lelss

ZiwNu    Dyiuimic Aiiut ’4odetof Coii/iM(hlip. w«}.uiii.vuu»uvoi.2ucuhAb.uiu<kl.hlin)

Na puUstawie badań przeprowadzonych przez Lincolna Bloomhelda na Mas-..ichusclts Inslitulc of Technology został opracowany Wspomagany Komputerowo System Analizowania Konfliktów (CASCON - Computer-Aided System lor Anulyzing Conflict), przeznaczony zarówno do gromadzenia informacji, jak

^!‘ Zob. np. H Kulili, On Hu-ulu/iun. Meiaphui* u/itl u*>«mas. Pntcgcr, New York 1965; i’ K DiniuN, P. J. E. Stan. Coneepis and Models of Esca/alion, RAND 1985; A. Rogucki. Relacjo mifiUy /Mitomjałem..., dz. cyt.. %. 35-54.

* Zob. np. L» I Carlaon. A Theory ojtacałaiwnami iniurnalumal>>mfUa-, dz. cyt.; B. Ilncno .!«• Mc«quila, J. I). Mwtow, I'. R. Zorick, Capabiliiies,percepikm andescolaiion, „The Amorican Pnlltical Scicoio Koto*’ |W7, i 91. nr l; M. C. Molinari, MllUarycapabilllksandmalaihn: A cormHon M Rmmdi Umiuihi. MorrowandZorkk, „The Amcnom Potiiiea) Science Rcview" 2000.1 94, nr 7. H I Unfl /    dz. cyl.