16923 leksyka021

Kraj (liczba mieszkańców	Liczba słowników od 1965 r.	Liczba leksykografów	Główne typy słowników
cd	ok. 1500	75	1. ogólnodefinicyjny
• r—< c cd	(ponad 1000)		2. pedagogiczny
Ja			3. dwujęzyczny
cq 8 r~-			4. techniczny
			5. tezaurus
u-/			6. frazeologiczny
			7. dialektyczny
	ok. 200	100	1. ortograficzny
c			2. wyrazów obcych
oo			3. dwujęzyczny
CO rrH			4. techniczny
OD			5. dialektyczny
6 CU			6. naukowo-filologiczny
			7. ogólny jednojęzyczny

w Rosji, a dane bibliograficzne wskazują, że jest to kraj o dużej produkcji słownikowej. Informacje w referacie Hartmanna zostały oszacowane na podstawie istniejących bibliografii, a także, w przypadku okresu najnowszego, na podstawie ekspertów, którzy dostarczyli mu właściwe dane. Zapewne dane te są więc częściowo subiektywne, ale z pewnością w przeważającym stopniu odzwierciedlają stan rzeczywisty. Tymi ekspertami byli: Henri Bejoint (Francja), Herbert E. Wiegand (Niemcy), Reinhard R.K. Hartmann (Wielka Brytania), Tadeusz Piotrowski (Polska).

Tabela zawiera cztery rubryki. W pierwszej znajduje się nazwa kraju wraz z liczbą mieszkańców. W drugiej podano ilość słowników wydanych w danym kraju od 1965 roku, przy czym w statystyce uwzględnione są słowniki opisujące nie tylko język dominujący, ale i języki mniejszościowe - tak np. w przypadku Wielkiej Brytanii włączono słowniki szkockiej odmiany języka angielskiego. Liczbę słowników języka dominującego podaje się w nawiasie. W przypadku Polski takich danych brak.

Rubryka trzecia podaje, ilu leksykografów-profesjonalistów działa w danym kraju, czwarta zaś - jakie są typy słowników najbardziej popularnych w danym kraju, przy czym są one uszeregowane w kolejności od najważniejszego do najmniej ważnych.

Wróćmy do działu drugiego, czyli do liczby opublikowanych słowników. To bardzo ciekawe, że dane te wydają się być skorelowane z informacjami o ilości tłumaczeń dokonywanych w krajach europejskich, a informacje tego typu już od dawna są używane do określania otwartości kulturalnej danego narodu czy kraju oraz jako miernik kulturalnej roli owego kraju na świecie¹. Ta korelacja pozwala traktować słowniki jako swego rodzaju miernik poziomu kulturowego danego społeczeństwa. W Stanach Zjednoczonych ukazuje się na przykład mniej tłumaczeń niż w Wielkiej Brytanii, a zauważmy, że nie jest regułą, że książki z obu krajów dostępne są i w Wielkiej Brytanii, i w USA. Niemcy natomiast przodują w Europie, jeśli chodzi o ilość tłumaczeń z innych języków. Jak widać, Niemcy są także na pierwszym miejscu pod względem ilości wydawanych słowników - w Europie nie ma kraju, w którym wydano by większą liczbę tytułów.

Różnice między wymienionymi krajami a Polską są ogromne, jednak znów chyba potwierdza się nasze stanowisko co do danych leksykograficznych jako miernika poziomu kulturalnego. Można bowiem porównać Polskę nie z krajami dużymi, ale z małymi, np. Holandią czy Węgrami. Otóż w Holandii (ok. 15 milionów mieszkańców) wydano ponad 100 słowników, a na Węgrzech (ok. 11 milionów) -ok. 200. Niestety, brak danych z Czech, które w XX wieku kulturowo stoją wyżej od Polski, na co wskazywałyby między innymi statystyczne dane co do ilości tłumaczeń.

Punkt trzeci pokazuje, ilu leksykografów pracuje zawodowo przy tworzeniu słowników. Widać wyraźnie, że w krajach zachodnich niewielu leksykografów opracowuje wiele tytułów słowników, a w Polsce, gdzie jest wielu słownikarzy, publikuje się stosunkowo niewiele słowników. Brak tu oczywiście istotnego miernika, a mianowicie absolutnej liczby wszystkich autorów słowników, ponieważ może tak być, że amatorzy napisali ich więcej niż profesjonaliści. Jednak potwierdza się tu intuicyjne odczucie autora, że nowoczesna technika daje zupełnie nowe możliwości opracowywania słowników, jako że slow-nikarstwo współczesne jest bardzo skomputeryzowane. Dla przykładu, amerykańska firma Laurence Urdang Tnc., założona przez leksykografa

\

23

1

Dane liczbowe można znaleźć w książkach Kellera (1987) w przypadku literatury pięknej i Sajkevića (1987) w odniesieniu do literatury techniczno-naukowej.