201311075810

Trichomy (włoski, wyrosty skórki)

Trichomy sąto utwory pochodzenia skórkowego, mające naturę komórkową, wyniesione ponad powierzchnię skórki pędu wegetatywnego i generatywmego, nasion i owoców. Mogą to być uwypuklenia komórek skórki nieoddzielone od nich ścianą poprzeczną, zwane brodawkami, albo utwory oddzielone od komórek skórki ścianą poprzeczną, o różnych kształtach, budowie i funkcji. Trichomy mają znaczenie taksonomiczne, choć na jednej roślinie mogą występować różne ich postacie. Mogą utrzymywać się na skórce przez pewien tylko okres czasu, po czym obumierają i są zrzucane. Prawdopodobnie w tych przypadkach stanowią miejsce gromadzenia niektórych wydzielin. Mogą jednak utrzymywać się na organie przez całe życie rośliny albo jako żywe, albo martwe mówimy wtedy o trichomach trwałych. Trichomy trwale mogą mieć ścianę wtórną, niekiedy mogą być zdrewmiałe.

Podstawowa klasyfikacja wyróżnia trichomy gruczołowe i niegruczołowe. Pierwsze pełnią funkcję wydzielniczą. Wydzieliny są gromadzone wewnątrz komórki albo transportowane na zewnątrz plazmalemmy w pewnej strefie zwanej gruczołową. W strefie tej komórki mają często charakter przenośnikowy. Wydzieliny wyrzucane przez plazma lemmę gromadzą się często między kutykulą a celulozową częścią ściany, czyli w przestrzeni subkuty kularnej. U podstawy strefy gruczołowej ściana jest wtedy zwykle impregnowana substancją kuty nowo-suberynową, w rodzaju pasemka Caspary'ego, blokującą odpływ wydzielin w ścianie poza część gruczołową.

-Trichomy gruczołowe klasyfikujemy pod względem funkcjonalnym w zależności od rodzaju wydzieliny:

•    hydatody epidermalne (rozcieńczony, niesłodki roztwór wodny) mogąmieścićsięw' warstwie skórki; miodniki (roztwór cukru); gruczoły śluzowe, np. w pochwie liściowej u Rumex; gruczoły terpenowe (mieszanina terpenów i śluzów), np. u Thymusi często na łuskach, pąków;

•    gruczoły parzące (substancje draśniące);

•    gruczoły trawiące (enzymy proteolityczne) u roślin owadożernych.

Pod względem morfologicznym trichomy mogą składać się z różnej liczby komórek - od brodawek do wytworów wielokomórkowych, mogą mieć różne kształty, mogą być siedzące albo osadzone na podstawce.

-Trichomy niegruczołowe pełnią różne funkcje: ochronne, czepne, usztywniające, chłonne. Odpowiednio do funkcji mają różną budowę, występują z różną gęstościąi na różnych częściach rośliny. Można wyróżnić następujące ty py morfologiczne: Włoski utworzone z komórek wydłużonych są jednokomórkowe albo wielokomórkowe, proste albo rozgałęzione. Rozgałęzienia mogą być w różnych kierunkach w przestrzeni trójwymiarowej albo w jednej płaszczy źnie. Gdy występują gęsto, tworzą kutner. Komórki włosków mogą być żywe albo martwe - wypełnione powietrzem.

-Trichomy tarczowate składają się z tarczowatej, wielokomórkowej części osadzonej na podstawce albo bezpośrednio na komórkach tkwiących w warstwie epidermy, czyli na nasadzie. Tarczowate części pełnią funkcję ochronną przed nadmiernym parowaniem i nasłonecznieniem. Części ukryte pod tarczą mogą chłonąć wodę z rosy lub deszczu, np. u Bromeliaceae. Istnieją wszelkie formy pośrednie między trichomami tarczowatymi a zwykłymi, rozgałęzionymi w jednej płaszczyźnie. Trichomy pęcherzykowate są utworzone z krótkiego słupa komórek zakończonego dużą komórką zwaną komórką wodną. Występująna przykład u Chenopodiaceae, Crassulaceae. Trichomy haczykowate są haczykowatymi brodawkami albo włoskami jedno- lub kilkukomórkowymi z haczykami typu