226 4

7 /IMANY STRUKTufiALNE

2. Strefa kryształów kolumnowych (słupkowych), której mikrostrukturę |    twrorza kryształy wydłużone w kierunku przepływu ciepła i o określonej orientacji

krystalograficznej. Ze względu na to. Je ciepło jest odprowadzane przez ściany formy. * zrost kryształów odbywa się w kierunku prostopadłym do jej ścian Szybkość wzrostu kryształów jest zale/na od kierunku krystalograficznego. W metalach o strukturze krystalicznej RSC lub RFC kryształy, w których kierunek < 10()> jest równoległy do kierunku odprowadzenia ciepła, rosną najszybciej (rys. 7.18) W rezultacie po pewnym okresie krystalizacji wzrost kontynuują jedynie kryształy, u których kierunek (100) jest prostopadły do ściany wlewnicy

) Strefa kryształów równoosiowych, która zajmuje centralny część odlewu Jest ona zbudowana z kryształów równoosiowych o przypadkowej orientacji, których wymiar jest większy niż kryształów w strefie zamrożonej. Niekiedy wzrost kryształów kolumnowych może być kontynuowany aż do zakrzepnięcia całej cieczy i wówczas nic ma strefy kryształów równoosiowych.

RYS. 7 18 Konkurencyjny wzrost kryształów w strefie kryształów zamrożonych powoduje. Zc tylko kni/uJ) o uprzywilejowanej orientacji staja sic kryształami kolumnowymi

7.5. Wykresy CTP

Kinetyka przemian fazowych jest zwykle wyrażana za pomocą krzywych przedstawiających ułamek objętości tworzącej się fazy lub faz (struktury) w funkcji czasu (na ogól wyrażanego w skali logarytmicznej) dla danej temperatury. Na podstawie krzywych kinetycznych tworzy się wykres CTP we współrzędnych: temperatura na osi rzędnych i czas w skali logarytmicznej na osi odciętych. Nazwa wykresów CTP pochodzi od pierwszych liter wyrazów: czas. temperatura i przemiana.

. rfP^{iłnc kr/}y^{wc na} wykresie dotyczy /.wyklc początku przemiany. 50% i końca przemiany. Zgodnie /. dyskusja dotyczącą dyfuzyjnego zaród-r'^;SAJlł? i wzrostu krzywe na wykresach CTP mają ks/.tali litery ^K '' ^ii/u temperatury równowagi, jak i w temperatur!

c, gdyż zarówno niskich, w których

* ’ _r roccsy dyfuzyjne, czas potrzebny do rozpoczęcia przemiany jest bardzo długi

irp-

Czos.s

3Y$ 71& Wykres CTP, dla siali cuicktoidalnej. Zgodnie z wykresem Fe-FcjC. którego część ranncszc/ono. przemiana austenitu następuje w temperaturze poniżej 727°C. Krzywa z lewej i trony wykresu przedstawia początek przemiany, tj ok 1% przemiany, krzywa przerywana - 50* przemiany, a krzywa z prawej strony - koniec przemiany (ok. 99% przemiany). 2obniżeniem temperatury następuje rozdrobnienie tworzących się mikrostruktur (Shackelford J.f Introductwn to Materials Science for Engineen. Nowy Jork. Mocmillan Publishing Company 1985)

Wśród wykresów CTP wyróżnia się wykresy dla przemian w warunkach uotennicznych, i lakie wykresy oznacza się przez CTP„ oraz wykresy dla przemian podeus chłodzenia ciągłego, i są one oznaczane przez CTP_c. Łatwiej jest interpretować przemiany zachodzące w stałej temperaturze, natomiast dla praktyków większe znaczenie mają wykresy CTP_c, gdyż podczas przemysłowej obróbki cieplnej zachodzi ciągła zmiana temperatury obrabianych elementów. Jakościowo wykresy CIP₍ są względem wykresów CTP, przesunięte w prawo oraz w kierunku niższych temperatur.

227