25726 KSIĄŻKA (6)

umieli czytać i pisać, wiedzieli doskonale, co oznacza żółta kartka. Była to ogólna informacja: 'Wczoraj nie sarobiłei tyle, ile powinien aarabiać praodi^yący robotnik. Chcemy, abyś carabial przynajmniej 60% ponad to, co sarabiaja robotnicy poza Bethlehem. Nie zarobiłeś tyle wczoraj*. Było to tylko zwrócenie uwagi robotnikowi, te coś jest nie w porządku. Biała kartka informowała, jakie narzędzia robotnik ma pobrać. Szedł z nia do magazynu, otrzymywał właściwe narzędzia i zabierał je do miejsca swojej pracy"⁵. Jeśli któryś z robotników nae osiągał odpowiedniej wydajności w ciągu kolejnych kilku dni - przy. dzirlano mu instruktora.

Co wskutek trwającego trzy lata eksperymentu uzyskała Bethle-hem Steel Company? Dawny koszt przeładowania tony materiałów na placu składowym firmy wynosił siedem do ośmiu centów. Nowy koszt, po uwzględnieniu kosztu prac biurowych, kosztu szkolenia, nowych narzędzi, wyższych płac i innych składników, wyniósł od trz* *■*» do czterech centów za tonę. Oszczędności uzyskane przez całą firmę wyniosły pod koniec trzeciego roku eksperymentu od 70 ty*, do 80 tyt. dolarów. Była to korzyć odniesiona przez przedsiębiorstwo. Zatem nowy system — w opinii F.W. Taylora — uzasadniony byt zarówno z punktu widzenia robotników, jak i kierownictwa. .Jestem zupełnie pewien - przekonywał Taylor - te w wypadku pracy wymagającej zatrudnienia wykwalifikowanego mechanika zastosowanie naukowego zarządzania pozwala na osiągniecie o wiele wyższego wskaźnika zysku niż w przypadku takiej pracy, jak ładowanie"⁴. Na-leży podkreślić, że autor należyta wagę przypisywał dobrym fizycznym warunkom pracy, jak i konieczności nawiązania dobrego kontaktu robotników i kierownictwa. Podkreślając celowość badania i precyzyjnego n^t^iaiia sposobu wykonania każdej operacji produkcyjnej oraz (poprzez szkolenie) rozpowszechniania wzorcowych metod wykonywania pracy. F.W. Taylor pisał: „W ten sposób — i tylko w ten sposób — możecie stosować autentyczna naukę w pracy zmechanizowanej. Jeśli pozwolicie, aby każdy robotnik postępował po swojemu, jak mu sic podoba, bez uwzględnienia wskazań nauki, to nauka zaraz sie ulotni. Musicie mieć wzorce. Niektóre z naszych najważniejszych ulepszeń były właśnie wzorowane na tym. do czego doszli sami

^% W. Tayior- Sc**nttfic Management, Hanower 1912. Odczyt wygłoszony na pKmą IcoaSrrmrji w sprawie naukowego zarządzania, która odbyła ale w The Tuck Schód w 1911 r. Cyt- za: lUSąi mmlwydł podstaw organizacji. Wybór /Mam. pod red. J. Kur-

robotnicy. Robotnicy nie tylko nie ukrywają swych propozycji, lecz chętnie je przedstawiają. Ody któraś z nich zostanie przyjęta, to nadaje jej sic nazwę pochodzącą od nazwiska robotnika, który ją zgłosił, n on sam otrzymuje premie za obmyślenie nowego rozwiązania. Tym sposobem doprowadzamy do doskonałej pracy zespołowej, osiągamy rzeczywiście współdziałanie. a nasza metoda nic tylko nie oznacza propagowania tego, co już przed czterdziestu laty było przestarzałe, ale prowadzi zawsze do znalezienia czegoś lepszego niż to, co było znane w przeszłości"⁷.

Wybitnym przedstawicielem kierunku naukowego zarządzania był także Henry Laurence Gantt (1861-1919). W roku 1887 Gsntt nawiązał ścisłą współprace z F.W, Taylorem. Efektem tej współpracy było wiele usprawnień organizacyjnych oraz wynalazków technicznych. Od 1902 roku Gantt zajmował stanowiska samodzielnego doradcy organizacyjnego amerykańskiego przemysłu. W tym czasie zdobył rozgłos dzięki opracowaniu premiowego systemu wynagrodzenia za prace oraz karty dziennej wydajności, która pomyślana

byłą jako narzędzie kontroli, ale ułatwiała także planowanie i organi-__

zowanic pracy*. W 1904 roku Gantt wystąpił z postulatem syste-matycznego szkolenia zawodowego robotników, uważając, że ma to istotne znaczenie dla postępu w przemyśle. W 1916 roku stanął na czele stowarzyszenia, którego celem było podnoszenie umiejętności kierowniczych przez dokształcanie. Widział i artykułował trudności przy realizacji tych celów. Prowadząc badania nad racjonalizacją pracy w przemyśle, doszedł do wniosku, że w planowaniu produkcji trzeba uwzględnić czas trwania poszczególnych działań objętych danym zadaniem planowym. Ten pogląd doprowadził do zrodzenia się słynnych wykresów Gantta, które po raz pierwszy przedstawiały nakłady pracy w ujęciu dynamicznym.

H.L. Gantt wykorzystał koncepęje R. Owena w sprawie jawnej oceny pracy każdego robotnika. Wyniki pracy każdego robotnika przedstawiane były na wykresach słupkowych - czarnych w tych dniach, gdy osiągnięta została norma lub czerwonych, gdy dzienna wydajność była niższa⁹.

Cechą, która wyróżniała Gantta spośród wiciu wybitnych klasyków naukowego zarządzania było zwrócenie przez niego szczególnej uwagi na człowieka w procesie wytwórczym. Był pierwszym wśród

¹ Tamte, %. 87.

⁹ Zob. Twórcy naukowych podUaw oiyanuacji.., •. 152.

⁹ Zob. AA F. Stonor, Ch. Wankeł, Kierowani*. Waniawa 1992, •. 50.

13