26025 Zasady Wykładni Prawa L Morawski0

* a ■ Zasady wykładni prawa ■ * »

w pewnych sytuacjach interpretacja takich pojęć musi polegać na dookre-ślaniu ich sensu. W tym duchu wypowiada się na przykład SN stwierdzając, że judykatura i doktryna w drodze twórczej wykładni, nieustannie powiększa katalog dóbr osobistych mając na uwadze kształtujące się w społeczeństwie poglądy (wyrok z dnia 26 października 2001 r., V CKN 195/01, LEX nr 53107).

W wielu innych wypadkach do twórczej wykładni prawa odwołują się sądy po to, by usunąć najbardziej rażące defekty techniczne i aksjologiczne regulacji prawnej, które nie zawsze jest w stanie natychmiast usunąć prawodawca. Świadomość, że jest to również misja, która spoczywa na sądach znajduje swoje odbicie w rosnącym na całym świecie aktywizmie sądów¹³. Nie da się również zaprzeczyć, że do wzrostu popularności konstytutywnych teorii wykładni przyczynia się niewątpliwie fakt, by ujmować wykładnię nie tylko jako poszukiwanie rozstrzygnięć zgodnych z prawem, ale również jak najlepszych rozstrzygnięć z punktu widzenia prawa i wartości na których się ono opiera¹⁴.

Jak pokażemy dalej ukształtowany w krajach zachodnich paradygmat wykładni toleruje w pewnych sytuacjach twórczą interpretację przepisów prawnych. Nawiasem mówiąc świadomość faktu, że akty wykładni w wielu wypadkach mają i muszą mieć charakter twórczy nie obca była już prawnikom rzymskim, podobnie rzecz się miała w czasach Oświecenia i dopiero pozytywizm upowszechnił mit, że każda wykładnia jest i musi być wykładnią odtwórczą¹⁵. Z faktu tego nie należy jednak wnosić, że wykładnia twórcza jest w każdym przypadku dopuszczalna. Powiedziałbym, że rozstrzygnięcie problemu, kiedy jest wolno interpretatorowi dokonać wykładni twórczej, a kiedy raczej powinien on pozostawić decyzję, co do korekty prawa legislatorowi, jest jednym z najbardziej fundamentalnych

¹³ Kwestii rej poświęciłem wiele swoich publikacji por. w szczególności: 7Vo Docfrines of Judicial Application of Law i Legał Policy and Courh, [w:] Politics of Law and Legał Policy, ed. T. Biernat, M. Zirk-Sadowski, Zakamycze 2008; Stressing - The Controversy Between Judicial PassivLsm and Activism, [w:] Siressing Legał Decisions, ed. T. Biernat i inni, Kraków 2003; Główne problemy współczesnej filozofii prawa, wyd. 4, Warszawa 2005, rozdz. X; Czy sądy mogą się angażować politycznie?, „Państwo i Prawo” 2006/3.

^M Por. prace cytowane wyżej, a w szczególności prace R. Dworkina; podobnie R. Sum-mers, Two Types of Substatntive Reasons: The Core of a Theory of Common Law Justification, [w:] Law and legaL.., s. 714.

¹⁵ T. Giaro, Wykładnia bez kodeksu. Uwagi historyczne o normatywności interpretacji prawniczej, [w;] Teoria i praktyka wykładni prawa, red. P. Winczorek, Warszawa 2005.

tai 20 nr