Zasady Wykładni Prawa L Morawski#6

■ ■ Zasady wykładni prawa * * a

i w tych sytuacjach, gdy to wprawdzie nie działa na korzyść podatnika, ale też mu nie szkodzi, na przykład w pewnych sprawach proceduralnych²³.

Zakaz stosowania analogii (i wykładni rozszerzającej) odnosi się także do przepisów kompetencyjnych²⁴. Pogląd, iż nie jest wolno domniemywać kompetencji organów administracyjnych, że kompetencja organu administracyjnego musi wyraźnie wynikać z przepisu prawnego, a tym samym nie wolno jej przyjmować w drodze analogii wypowiada na przykład SN w uchwale z 22 kwietnia 1997 r. (III ZP 1/97, OSNAP 1997/23/453). Uzasadnieniem tej reguły jest oczywiście zasada państwa prawa, której jednym z podstawowych założeń jest założenie, ze obywatelowi wolno jest czynić to wszystko, czego mu prawo nie zabrania, natomiast organom państwa wolno jest czynić jedynie to, na co im prawo wyraźnie dozwala.

Powszechnie również przyjmuje się, że analogii podobnie jak wykładni rozszerzającej nie wolno jest stosować w przypadku lex spedalis, przepisów szczególnych oraz wyjątków²⁵. Zasada powyższa podobnie zresztą jak wiele innych dyrektyw wykładni to topos argumentacyjny, a zatem reguła, która dopuszcza wyjątki (por. wyrok SN z dnia 27 października 2006 r., I CSK 190/06, LEX nr 233053). Tak więc SN uznaje na przykład „za dopuszczalne zastosowanie per analogiam przepisu wyjątkowego wtedy, gdy spełnione są warunki, które spowodowały wydanie tego przepisu, tak że jego zastosowanie pozostanie w obrębie tej samej rationis” (wyrok SN z dnia 19 stycznia 2006 r., III CZP 100/05, OSNC 2006/6/95, Biul. SN 2006/1, „Wokanda” 2006/2, Prok. i Pr. 2006/10, M. Prawn. 2007/11).

Z zasady życzliwej interpretacji praw i wolności obywatelskich wynika zasada, że analogię można stosować także do praw i wolności obywatelskich, nie wolno jej natomiast stosować do ograniczeń praw obywatelskich oraz obowiązków. Do tej ostatniej kwestii odnosi się SN, gdy stwierdza: „tam gdzie niewykonanie przez pracownika obowiązku wynikającego z prawa publicznego powoduje dla niego szczególnie ujemne skutki - takie jak wyżej wskazane - to obowiązek ten musi być w ustawie wyraźnie określony. Inaczej mówiąc, nie ma podstaw aby go domniemywać, gdy

²³    B. Brzeziński, Analogia legis a przepisy ogólne prawa podatkowego, [w:] Księga pamiątkowa ku czci prof. A. Kosteckiego. Studia z dziedziny prawa podatkowego, Toruń 1998, s. 27; idem, Podstawy wykładni prawa podatkowego, Gdańsk 2008, s. 133.

²⁴    M. Jaśkowska, op. cit., s. 87.

²ⁱ Powołuje się na to m.in. J. Wróblewski cytując orzeczenie SN z 11.03.1988 (VI KZP 46/87, OSPiKA 1988, K 205) - por. Interpreting Statutes..., s. 276.

r* * ■ 236 ■ * »