275

266 Rośliny uprawne

Kwiat lawendy powinien mieć co najmniej 1,7% olejku lotnego — Oleum Lavandulae FP III. W surowcu nie powinno być liści i łodyg. Wilgotność — najwyżej 11%.

Głównymi składnikami olejku lawendowego jest octan linalolu i gera-niol. Jakość olejku i jego charakterystyczny, orzeźwiający zapach zależą

Rys. 50. Lawenda prawdziwa (Lcwandula vera):

a —• kwiatostan; b — kwiat rozcięty z usuniętym kielichem; C — kwiat z kielichem

od zawartości estrów, przeliczonych na octan li-naLolu. Zawartość estrów w olejku I gat. wynosi ok. 50%, II gat. 38—42% i III gat. 30—35%.

Farmakopea wymaga zawartości co najmniej 30% estrów. Poza tym w handlu do celów przemysłowych przygotowuje się na zamówienie całe kwiatostany z łodyżkami, bądź też ziele, tj. kwiatostany z łodygami i liśćmi. Surowiec o dużym zapotrzebowaniu.

Zastosowanie. Kwiat lawendy używany jest w małych ilościach jako środek aromatyczny i kojący. W okresie gdy nie znano jeszcze olejku lawendowego, używano suszonych kwiatów lawendy (przeważnie w formie tzw. saszetek) do aromatyzowania szaf z bielizną i ubraniem, również i z tego względu, że zapach lawendy ma działać odstraszająco na mole. Obecnie używa się kwiatów lawendy przede wszystkim do wyrobu olejku, do celów perfumeryjnych.

Gatunki. Różne gatunki lawendy i ich naturalne mieszańce występują dziko na wybrzeżach Morza Śródziemnego jako półkrzewy.

Dla przemysłu olej karskiego największe znaczenie mają dwa gatunki: lawenda prawdziwa, zwana również lekarską — Lavandula vera DC. (syn. Lavandula officinalis Chaix.) i lawenda kłosowa (spika) — Lavandula spica DC. (syn. Lavandula latifolia Vill.). Obydwa gatunki występują obok siebie w stanie, dzikim, a często i na plantacjach, gdyż z pokroju są do siebie podobne. Dla łatwiejszego ich odróżnienia podajemy tabelę 14 rozpoznawczą, charakteryzującą niektóre — ważne z punktu widzenia gospodarczego — morfologiczne i' biologiczne właściwości obu gatunków lawendy.

Jak widzimy, lawenda kłosowa odznacza się wyższą zawartością olejku, jednak jakość jego jest niższa, czego dowodzi mniejsza zawartość linalolu w olejku lawendy kłosowej.