27678 P1090638

Architektura wnętrz

2)    na przedniej stronie podstawy (a parte anteriori);

3)    na tylnej stronie podstawy parte posteriori);

4)    w górnej stronie podstawy (in medio summitatis stipitis).

W trzech ostatnich przypadkach grób (sepulerum) musi być włożony w kamień naturalny mensy, którą stawia się na podstawie kamiennej. Grób nie może być umieszczony bezpośrednio we wgłębieniu wymurowanym z cegły lub z betonu, ani też mensa nie może być położona na podstawie wymurowanej¹⁸ z takiego materiału.

W przypadku 4 płyta mensy tworzy zamknięcie grobu (sepulerum). Według Pontyfikału mensa na początku konsekracji leży osobno. Po włożeniu relikwii do grobu, konsekrator i. duchowni podnoszą mensę i kładą ją ha-.podstawie (stipes), a murarze zaraz przymocowują mensę do podstawy rzaprawą litur-

*ę(Ę0

W przypadku 2, 3 i 4, mensa może być o */s cieńsza, tzn. jeżeli w 1 przypadku mensa będzie wysoka około 15 cm, to w pozostałych przypadkach płyta może mieć około 5 cm.

Obecnie przyjęło się powszechnie umieszczanie grobu (sepulerum) na wierzchniej części płyty w odległości około 25 cm od frontowego brzegu płyty. Grób wtedy znajduje się pod kielichem.

Pośrodku płytki zamykającej grób należy umieścić mały krzyżyk, nie ma jednak obowiązku umieszczać go tam. Krzyżyk powinien wskazywać miejsce, gdzie znajduje się grób i może być wyryty przed lub poza grobem.

b) Podstawa — stipes, basis

Stosownie do kan. 1198 § 2, płyta ołtarzowa może być położona na słupkach kamiennych, filarkach i może mieć kształt stołu. Może też być położona na bloku kamiennym, na podstawach w kształcie skrzyni lub sarkofagu. Inne rozwiązanie położenia mensy na podstawie: pod przednią część mensy, względnie w pobliżu jej środka, umieszcza się podstawę ze słupków, filarków, tak że przednia część mensy wspiera się na nich, a tylna część opiera się na ścianie kamiennej, która przylega do muru lub stoi odstawiona od ściany. Przednia część mensy może być wsparta na dwóch lub czterech słupkach, a tylna na Ścianie kamiennej ¹⁹.

Przy wszystkich trzech wyżej wymienionych sposobach, filary, słupki, składające się z jednego lub kilku kawałków, muszą być z kamienia naturalnego²⁰. Zgodnie z Pontyfikatem miejsca połączenia słupków w czterech rogach z mensą są namaszczane. Jeżeli dekoracja podstawy (dupków, filarków) nie sięga miejsca namarerraniaj wtedy mogą być zastosowane, np. kapitele z brązu²¹. Przed konsekracją nie należy zdobić podstawy w ten sposób, ażeby nie można było jej namaścić przy spajaniu mensy z podstawą²².

Połączenie płyty ołtarzowej (mensy) z podstawą (stipes), musi być wykonane mocno i trwale przy pomocy zaprawy. Ołtarz zbudowany w ten sposób musi stać bezpośrednio na posadzce i nie może być ruszony z miejsca

Wysokość ołtarza od-poziomu najwyższego stopnia (suppedaneum) do wieizchniej części mensy powinna wynosić od 0,98 do 1 m.

Próżnia pod mensą, jeżeli jest podstawa skrzyniowa, nie może być wykorzystana dla innych celów. Podstawa taka musi być obmurowana dookoła²⁴. Mensa wsparta na filarkach może mieć pod sobą próżnię²⁵.

2 i ^Ołtarz przenośny (alt are mobile sive portatile) PoB 1 Y

Pod nazwą ołtarz przenośny Prawo Kanoniczne rozumie przeważnie mały kamień, płytę bez podstawy lub z podstawa fstip^)apfrftr>rr j nir konsekruje się jednocześnie z kościołem²⁶. Kamień ołtarzowy musi być z kamienia naturalnego: marriiiiru, piaskowca, granitu itp., jednolity, nie uszkodzony i takich wymiarów, ażeby mogła pomieścić się na nim hostia i cześć kielicha. Płyta ta musi zawierać grób (sepulerum) z relikwiami świętych, zamknięty płytką ka-mienną ²⁷.

Ołtarza przenośnego używa się w następujących przypadkach:

a)    jeżeli ołtarz nie może być konsekrowany, bo jest zbudowany z materiału nieodpowiedniego, nie nadającego się do konsekracji, np. z drewna, z gipsu, lub cementu, albo mensa posiada takie braki, które uniemożliwiają konsekrację;

b)    jeżeli ołtarz nadaje się do konsekracji, ale nie był jeszcze konsekrowany z jakiegokolwiek powodu;

c)    jjsźeli istnieją uzasadnione wątpliwości, czy ołtarz w ogóle był konsekrowany*

d)    ^jeżeli ołtarz utracił konsekrację z jakiegoś powodu, np. przez otwarcie grobu przez osoby do tego nieupoważnione, pęknięcie mensy lub rozluźnienie się jej od podstawy;

e)    jeżeli z jakiegoś powodu, za zgodą władz kościelnych, ma być odprawiona Msza św. poza obrębem kościoła lub w miejscu, gdzie nie ma ołtarza, jak np. w czasie święta, kiedy kościół nie może pomieścić rzesz zgromadzonych wiernych, np. w czasie wojny, w czasie podróży morskiej, w krajach misyjnych, pogańskich i niekatolickich, gdzie nie ma kościołów katolickich lub trudno dostać się do nich²⁸.

Jako materiału ną portatyl używa się obecnie preeważn^drobnoziarnistBM» piaskowca, kamienia wapiennego lub marmuru białego.

Dla zabezpieczenia porta tylu można oprawić go w ramę drewnianą lub umieścić w kasecie drewnianej. Oprawa ta nie ma nic wspólnego z samym porta tyłem konsekrowanym. Nie wolno umieszczać grobu w drewnie, jak to