23291 strona (143)

wych i(lub) ośrodkowych reakcji termoregulacyjnych, które miały być i okazały się leczniczymi, wspomagającymi terapie konwencjonalne.

Wprowadzenie do praktyki leczniczej kriostymulacji przypisuje się Japończykowi, Toshiro Yamauchiemu i zespołowi jego współpracowników pracujących w Rei-ken Rheumatism Village Institute - Oita. Skonstruowano tam pierwsze przenośne krioaplikatory (nazywając tak encyklopedycznie wszelkie urządzenia uwalniające pod pewnym ciśnieniem pary ciekłego azotu lub podtlenku azotu) i w 1978 r. pierwszą w świecie komorę kriogeniczną.

Istotę kriostymulacji i możliwości zmodyfikowania pod jej wpływem tradycyjnego leczenia chorób reumatycznych oddaje najlepiej tytuł doniesienia Yamauchiego i współautorów wygłoszonego w 1979 r. na IX Europejskim Kongresie Reumatologii w Wiesbaden „The cryogenic therapy, the exercising therapy and 24 hours rehabilita-lion". Na tym samym Kongresie Yamauchi i współautorzy przedstawili pracę opisującą wyniki leczenia ogólnoustrojową kriostymulacją: „Extreme cold treatment (-150°C) on the whole body in rheumatoid arthritis". Były to rewelacyjne osiągnięcia w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów, najbardziej okaleczającej i bolesnej ogólno-ustrojowej i wielostawowej choroby.

Zainspirowany wynikami badaczy japońskich zespół Reinhalda Frickego, kierownika Kliniki Reumatologii Zakładu św. Józefa w Sendenhorst (Niemcy), nie tylko nawiązał kontakty i współpracę z ośrodkiem japońskim, ale również zaczął prowadzić własne badania dotyczące kriostymulacji we wszystkich jej formach, najpierw według wzorów japońskich, aby je zweryfikować. Potem Niemcy zmienili sposób postępowania, złagodzono reżim leczniczy i skrócono czas leczenia z 3-6 miesięcy, proponowany przez badaczy japońskich, do 6 tygodni.

Ogólnoustrojową kriostymulacja stosowana była przed południem, po czym chorzy wykonywali intensywne ćwiczenia ruchowe, natomiast w godzinach popołudniowych najbardziej dotknięte schorzeniem stawy dodatkowo lokalnie poddawano kriostymulacji, do 5 stawów u jednego chorego za pomocą urządzeń różnych producentów schładzających powietrze do -30°C lub przez stosowanie innych form zimna w postaci okładów.

W Sendenhorst w 1982 r. powstały również krioaplikatory par ciekłego azotu i pierwsza w Europie komora kriogeniczna w 1984 r., skonstruowana, zbudowana i zainstalowana przez firmę Messer-Criesheim. W 1986 r. w Rheuma-Klinik Bad Sackingen zainstalowana została pierwsza jednoosobowa kabina kriogeniczna.

Polska kriostymulacja powstała we Wrocławiu w 1983 r. z inicjatywy Zdzisława Zagrobelnego - kierownika Katedry Rehabilitacji Akademii Wychowania Fizycznego. Zlecono konstrukcję i zakupiono pierwszy krioaplikator przenośny, za pomocą którego stosowano pary ciekłego azotu u chorych z reumatoidalnym zapaleniem stawów lub ze zmianami pourazowymi, którzy na ochotnika poddawali się kriostymulacji i rehabilitacji. Efekt analgetyczny i poprawa sprawności leczonych stawów u 100 chorych były rewelacyjne.

Wcześniej już, tj. w 1982 r. Barbara Szeffer-Marcinkowska, mająca bogate doświadczenie w stosowaniu kriodestrukcji, użyła pary ciekłego azotu do tzw. suchego schładzania ran oparzeniowych u zwierząt doświadczalnych i uzyskała znacznie krótszy czas w ich gojeniu się, przy ograniczeniu szkody termicznej do pierwotnych rozmiarów.

143