28878 IMGU32

Kr/ Pamięci. Transporty Polaków z Warszawy do Ki Auschwitz 1940-1944, Warszawa-Oświęcim 2000.

Publikowane po raz pierwszy w całości świadectwo Radlickiego stanowi jedno z niewielu zachowanych źródeł nie tylko do problematyki losów adwokatów polskich w czasie okupacji nie* miecklej, ale również martyrologii inteligencji polskiej, która rozpoczęła się od mordowania Polaków na ziemiach wcielonych do III Rzeszy oraz osławionego, podstępnego aresztowania profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego i Akademii Górniczej w Krakowie w listopadzie 1939 r. Są jednym z nielicznych zachowanych świadectw losów tysięcy Polaków więzionych w niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau w pierwszych miesiącach jego funkcjonowania.

Wspomnienia Ignacego Radlickiego składają się z trzech czę- ! ści. W pierwszej opisano okoliczności aresztowania i uwięzienia j autora na Pawiaku, w drugiej - jego losy w obozie. Trzecią część stanowią osobiste wspomnienia autora o adwokatach zamordowanych w Auschwitz-Birkenau.

Początek konfliktu warszawskiej palestry z niemieckimi władzami okupacyjnymi datuje się od stycznia 1940 r., kiedy Niemcy znieśli polski samorząd adwokacki i powołali Beirat - Radę i Przyboczną mającą przeprowadzić reorganizację adwokatury J warszawskiej. W lutym polscy członkowie Beiratu sprzeciwili się usunięciu z palestry warszawskiej adwokatów pochodzenia ży- j dowskiego, za co w kwietniu 1940 r. wszyscy zostali skreśleni j z listy adwokatów. Pozostali adwokaci warszawscy byli następ- 1 nie indagowani o swój stosunek do decyzji władz niemieckich dotyczącej usunięcia Żydów z adwokatury. Przeważająca więk- j szość odniosła się do tych działań krytycznie. Zdaniem Radli- i ckiego, manifestowana niechęć adwokatów do polityki antyży-1 dowskiej stanowiła pierwszy zorganizowany ruch oporu cywil- J nego w Polsce i odegrała decydującą rolę przy aresztowaniach 3 z 12 lipca 1940 r., a następnie decyzji wywiezienia adwokatów | do Auschwitz-Birkenau. Ale we wspomnieniach Radlickiego pojawia się jeszcze jedna charakterystyczna informacja: „Uderzało nas, że nikogo o nic nie pytano, żadnego śledztwa nie prowa-

Ignacy Radlicki po wojnie, lata pięćdziesiąte

clzono [...]. Dochodziliśmy do wniosku, że motywem aresztowania był terror. Terror wobec inteligencji "'-. Niewątpliwie represje zastosowane wobec adwokatów warszawskich były częścią akcji AB. mającej na celu eksterminację polskiej inteligencji, zgodnie z celami przedstawionymi 30 maja 1940 r. w Krakowie przez generalnego gubernatora Hansa Franka: „[...] celem (...] jest skończyć w przyśpieszonym tempie z masą wichrzycielskich polityków oporu, znajdujących się w naszych rękach, oraz z typami politycznie podejrzanymi; plan ten ma równocześnie zrobić porządek z odziedziczonym przez nas bandytyzmem polskim. Pr/y-

I. Radlicki, Wspomnienia adwokata z obozu koncentracyjnemu,44