28978 kem22

Bólthorn 44

„cykl" o Dietrichu z Werony; zob. 1 hj od rek) dziewczyna wydała na świat syna nazwanego Witege, który został wielkim bohaterem.

BÓLTHORN (Bqlj)orn- „Cierń Zła"), jeden z olbrzymów, ojciec —» Bestii, dziad —» Odi-na. Któremuś ze swoicłt synów (—> Su tl u ligowi?) przekazał dziewięć „wszechmożnych pieśni" (fimbulljód), a nowy ich właściciel oddał je Odinowi wraz z Miodem Poezji (zob. S kalclam jod).

BOR, BUR (Borr, Burr - „Zrodzony", „Syn"), syn —> Buriego, małżonek -4 Bestii, ojciec -4 Od i na, —> Wilego i We.

BORGHILD (Borghildr), królewna duńska, pierwsza żona —> Sigmunda¹, matka -4 Hel-giego² i macocha -4 Sinijótlego, który zabił jej brata (imię nieznane) usuwając w ten sposób rywala do łask pewnej kobiety. Wypełniając obowiązek —> zemsty Borg-hild otruła pasierba, choć wcześniej, co prawda pod przymusem, zgodziła się przyjąć odszkodowanie. Z powodu tego zabójstwa mąż porzucił ją i poślubił —> Hjórdis.

BORGNY (Borgny), córka 1 Ieidreka, króla Mornalandu (tj. dosł. Mauretanii, najwidoczniej rozumianej jako Hunaland - „Ziemia Hunów”), przyjaciółka —> Oddrun, którą obraziła lżąc jej miłość do —> Gun-nara. Choć potępiała nielegalne związki, sama została kochanką Wilmunda, wojownika —> Atlego² i jednego z późniejszych zabójców —> Hógniego². Zaszła w ciążę, a gdy nadszedł czas rozwiązania, rodziła w straszliwych bólach. Znieważona niegdyś Oddrun, pomna na swoją dawną przysięgę, że pomoże wszystkim potrzebującym, pospieszyła jednak do położnicy i posługując się potężnymi zaklęciami spowodowała w końcu szczęśliwe narodziny bliźniąt, chłopca i dziewczynki.

BOUS: zob. Rind.

BRAGI (Brugi), jeden z —> Asów, długobro-dy syn —» Odina i olbrzymki —> Gunnlód,

Yifiingar i vasterled\ Holger Arbnian, Mai Iren Stenbcrgcr, Stockholm. Ze zbiorów biblioteki Muzeum Archeologicznego w Poznaniu. Repr. L. borowski/

/ Agcn cj a Archi w urn

Róg do picia z ok. 1000 r. (sztuka iryjsko-skaiuly-nawska)

małżonek —> Idunn i prawdopodobnie zabójca jej brata (okoliczności tego zdarzenia są całkowicie nieznane), zajmujący poczesne miejsce na boskich ucztach bóg-skald i mędrzec, na którego języku znajdowały się „dolne" -4 runy prawdopodobnie wyryte przez Odina. Zwykle przebywał w —> Walhalli, gdzie opiewał wojenne czyny poległych w boju bohaterów, —> einherjów. Patronował wy* mowności i mówcom, muzyce i muzykom oraz poezji i skaldom (stnord. skald'albo skald - „poeta-pieśniarz” jest słowem o nieznanym pochodzeniu). Nie brał udziału w wyprawach wojennych i dlatego kiedyś -4 Loki obrazi iwie określił go jako „ozdobę ławy” (bekkskrautudr), a nadto zarzucił mu tchórzostwo i wytknął ubóstwo. Na marginesie dodajmy, że wbrew pacyf istycznemu charakterowa swojego boga ziemscy skaldowie często zajmowali się wojaczką. Dla przykładu: Olwir knują („Nosal”), autor wielu pieśni miłosnych, należał do drużyny Haralda Pięknowłoscgo, sławny Egil Skalla-Grim-son był nawet -4 berserkiem, jego wnuk, Skuli Thorsteinson, wiele razy wyprawiał się na wiking i w 1000 r. walczył przeciw Olafowi Tryggwasonowi pod Swóld, a I hormod kolbrunarskdld („Skald Czarnych Brwi”) został śmiertelnie ranny w bitwie pod Stikla-stadir w 1030 r.; bywało nawet, że zdolności poetyckie objawiali zawodowi berserkowie, jak znani / Sagi o mieszkańcach Piaszczystego Wybrzeża Leiknir i Halli (druga połowa X w.)

Jest prawdopodobne, że Bragi i stisl, brugi' „poeta; lepszy” pozostają w etymologicznym związku ze stisl. brugga - „warzyć piwo”, irl. braich - „słód”, wal. brag „ts.”, strus., ros., u kr., brus. braga (skąd poi. bmha) - „piwo słodowe”, co łączyłoby poetę z używaniem napoju alkoholowego (zob. Skaldamjod): na uczcie —» Agira Idunn próbowała zapobiec bójce Bragiego z Lokim nawołując obecnych do uspokojenia podchmielonego małżonka. Inna etymologiczna propozycja kojarzy bragr ze sanskr. brahma i łac. flumen - „kapłan” oraz irl. bricht - „czar, zaklęcie”, ale w dostępnych danych o Bragim nie ma (już?) śladów funkcji kapłańsko-magicznych: za taki ślad nie można nawet uznać introni/acyjne-go zwyczaju wychylania „kubka Bragiego” (zob. Ingjald; Hedin), w rzeczywistości wielkiego turzego rogu napełnionego miodem lub piwem, bo wbrew pozorom nazwa „kubka”, bragarfull, pochodzi od bragr - „lepszy”, a nie od Bragi. Ist nieje wreszcie mało prawdopodobna hipoteza, że Bragi jest w istocie ubóstwioną postacią historyczną, mianowicie sławnym i pierwszym w ogóle znanym / imienia skaldem Bragim Boddasonem zwanym gamli („Stary”), Norwegiem żyjącym w^r pierwszej połowie IX w.

Miejsce pobytu boga-skalda, Walhalla, koresponduje ze starym skandynawskim przekonaniem, że poetyckich zdolności można nabrać spędzając noc na grobie poety. Nie jest to bynajmniej wyobrażenie oderwane: w macedońskiej Libetrze - jak obszernie opowiada Pauzaniasz w IX księdze Wędrówki po Helladzie - na mogile Orfeusza zasnął pewien pasterz i natychmiast zaczął intonować pieśni nieboszczyka, a wedle tradycji irlandzkiej początkujący poeta Muirgen siedząc przy grobie Fergusa mac Roich usłyszał / ust przybyłego z zaświatów bohatera pieśń o zapomnianych już wyda-

rżeniach wielkiej wojny o boskiego byka z Cuailnge i tak powstał słynny tekst pt. Uprowadzenie stad z Cuailnge. O związkach poezji (mądrości) ze śmiercią zob. wól wy.

BREIDABLIK (Breidablik- „Szeroki Blask”), wzniesiony przez —> Baldra i stanowiący jego siedzibę pałac w siedzibie bogów —> As-gardzie. Uchodził za najpiękniejszą budowlę i słynął z tego, że w nim „nigdy nie

było swawoli”.

/

BRIMIR (Brimir), O inne imię —> Ymira.

© Stojący na niebiańskim obszarze zwanym —> Ukolnir niebiański pałac, który przetrwa —> Ragnarók, albo zostanie wzniesiony po Ragnaróku. Swoją świetnością ustępował tylko —> Gimle, pałacowi jasnych —> alfów, a przebywający w nim zmarli cieszyli się dobrym napitkiem. Zob. też Sindrr.

BrISINGAGIRD: zob. Brisingamen.

BRISINGAMEN (Brisingamen - „Naszyjnik Brisingów”), jubilerskie arcydzieło —> Brisin-gów, naszy jnik stanowiący własność —> Freyji, znak rozpoznawczy bogini, może materialny odpowiednik zorzy polarnej (por. norw. bńsa - „błyszczeć, świecić”). Właścicielka pożyczyła kolię —> Thorowi, gdy w stroju panny młodej wyprawiał się do -» Thryma,

Wikingerund Sm martrn, Karl 1 heodor Strasser, Hamburg 1928. Zr zbiorów Biblioteki PTPN w Poznaniu. Ropr. L. Borowski/Agencja Archiwum

Naszyjnik z Tuny (Uppland, Szwecja) wykonany z karneolu i górskiego kryształu; zapinki szylkretowe