31094 Scan080220080229 29

dawcy częściowo zgodnego w układzie HLA (haploirientyczne, od dawcy rodzinnego lub niespokrewnionego). Przeszczepy autologiczne wykonuje się głównie w leczeniu niektórych chorób nowotworowych. Istotą tego    postępowania jest megachemioterapia. W

przeszczepach allogenicznych istotą jest przeszczepienie komórek hematopoetycznych od zdrowego dawcy, natomiast megachemioterapia i zjawiska immunologiczne (typu reakcja przeszczep-przeciwko-białaczce lub przeszczep-przeciwko-gospodarzowi) mogą być dodatkowymi procesami umożliwiającymi wyleczenie pacjenta.

Komórki pobrane od dawcy, po odpowiednim przygotowaniu przetacza się osobie chorej w postaci infuzji do układu krążenia przez dożylny cewnik centralny. Hematopoetyczne komórki macierzyste mają zdolność osadzania się wyłącznie w szpiku kostnym (tzw. homing), w którym. rozpoczynają normalną aktywność zmierzającą do rekonstytucji układu hematopoetycznego w organizmie biorcy.

Ograniczenia transplantacji szpiku kostnego

TSK jest stosowana w sytuacjach kiedy zawiodło konwencjonalne leczenie. TSK również nie jest postępowaniem dającą pewność wyleczenia, jednakże w wielu stanach chorobowych stanowi aktualnie najlepszą metodę terapeutyczną, dającą najlepsze szanse dla pacjenta. Istnieje jednak szereg ograniczeń związanych z tą metodą. Są to ograniczenia medyczne, związane z doborem dawcy dla osoby chorej oraz ograniczenia ekonomiczne.

Ograniczenia medyczne oznaczają, że pacjent może mieć wykonany przeszczep w określonym etapie choroby, będąc w remisji choroby i w dobrym stanie ogólnym, pozwalającym wytrzymać megachemioterapię a następnie okres całkowitej aplazji szpiku kostnego i ewentualnych powikłań immunologicznych i infekcyjnych.

Ograniczenia związane z doborem dawcy wynikają z faktu, że tylko około 25% chorych może liczyć na dawcę w obrębie członków swojej rodziny (głównie rodzeństwa). Dla pozostałych chorych jedyną szansą pozostaje znalezienie dawcy niespokrewnionego. Dotychczas na całym świecie od 1987 roku dokonano niespełna 9000 przeszczepień od dawcy niespokrewnionego. W Polsce w roku 2000 wykonano 44 przeszczepy allogeniczne od dawcy niespokrewnionego, w tym tylko w jednym przypadku od dawcy krajowego.

Ograniczenia ekonomiczne wynikają ze znacznych kosztów utworzenia ośrodka transplantacyjnego, utworzenia każdego stanowiska transplantacyjnego oraz kosztów przeprowadzenia każdej transplantacji (na które, poza samym pobytem chorego w oddziale, składają się również koszty pozyskania, przygotowania i ewentualnego przechowywania komórek od dawcy, koszty megachemioterapii lub radioterapii, prowadzenia pacjenta w okresie aplazji szpiku, zwalczania powikłań infekcyjnych i immunologicznych).

Koszty

Orientacyjny całkowity koszt wyposażenia ośrodka TSK to 1-2 milionów złotych (w zależności od rodzaju wykonywanych przeszczepów) plus około 100 tys. do 200 tys. zł na każde stanowisko transplantacyjne. Koszt przeszczepu autologicznego to około 50 tys. - 60 tys. zł, koszt przeszczepu allogenicznego to 110 tys. - 160 tys. zł, natomiast koszt przeszczepu od dawcy niespokrewnionego przekracza 200 tys. zł.

Organizacja przeszczepów szpiku w Polsce dla dzieci

Aktualnie w Polsce istnieją tylko 3 pediatryczne ośrodki przeszczepu szpiku kostnego, w Poznaniu, Wrocławiu i Lublinie, które w sumie wykonują około 120 przeszczepów rocznie. Przygotowywany do otwarcia jest jeszcze ośrodek w Krakowie. Natomiast według potrzeb i norm zachodnioeuropejskich, w Polsce zabieg przeszczepu szpiku kostnego powinien być wykonywany dla około 300 dzieci rocznie. Dodatkowo, tylko jeden ośrodek dziecięcy (poznański) wykonuje zabieg całkowitego napromieniania organizmu (TBI).

W 2001 r. tylko co trzecie polskie dziecko wymagające transplantacji miało przeprowadzony taki zabieg. W roku 2000 u dzieci w Polsce wykonano ogółem tylko 49