31670 PICT0004

Zmniejszenie ilości wydalanej kreatyniny z moczem najczęściej stanowi wynik ostrej lub przewlekłej niewydolności nerek.

Kwas moczowy

Ilość wydalanego z moczem kwasu moczowego zalety głównie od endogennej biosyntezy i katabolizmu zasad purynowych, 6 w mniejszym stopniu od zawartości tych związków w pokarmach. Urykozurię określa się w warunkach diety bez- lub bogatopurynowej. Prawidłowe wydalanie kwasu moczowego z moczem oznaczane przy diecie ubogopurynowej jest mniejsze niż 480 tng/24 h.

Zmniejszenie wydalania kwasu moczowego może wynikać z obniżonej podaży zasad purynowych w pokarmach lub mniejszej purynogenezy (podawanie inhibitorów oksydazy ksantynowej). Zwiększenie wydalania kwasu moczowego może być spowodowane zwiększoną podażą zasad purynowych w pokarmach, wzmożoną endogenną biosyntezą (zespół Lescha-Nyhana, cukrzyca), zwiększonym katabolizmem zasad purynowych (intensywna chemioterapia chorób nowotworowych), podawaniem leków o działaniu urykozurycznym (głikokortykostero-idy\ upośledzoną resorpcją zwrotną kwasu moczowego w cewkach nerkowych (zespół Fantoniego, ciąża).

Amoniak

Amoniak powstaje w organizmie w 60% z dcaoiinacji glutaminy, a w 40% wyniku deaminacji pozostałych aminokwasów. Jest wydalany z moczem w ilo-» około 600 mg/24 h w miejsce zatrzymanych w ustroju jonów sodowych i pota-•.swych, Wydalanie amoniaku z moczem rośnie w przypadku kwasicy, a spa-zasadówicy.

Barwniki

Barwnikami moczu są urochromy, urobilinogen i urobilina. Urobilinogen powstaje z przemian bilirubiny w przewodzie pokarmowym przy udziale enzymów bs' feryjnych. Wchłońmy do krwi dociera do nerek i przesącza się do moczu. Pra-w ow t dobowe wydalanie urobilinogen u z moczem wynosi 0.5-4,0 mg/24 h.

Zwiększone ilości urobilinogenu w moczu towarzyszą schorzeniom wątroby przebiegającym z niewydolnością oraz nasilonej hemolizie przy zachowanej sprawności tego narządu. Ilość urobiłinogenu w moczu spada w przypadku blokady odpływu żółci (żółtaczka zastoinowa, ciężka cholestaza śródwątrobowa). Oznaczą^ urobilinogenu w moczu może być wykorzystywane w diagnostyce różnicowej żółtaczek. W żółtaczkach mechanicznych pojawieniu się bilirubiny w moczu njp towarzyszy obecność urobilinogenu. Natomiast w żółtaczkach hemolitycznych

U

■p w

oraz przy uszkodzeniu wątroby stwierdza się wzrost urobilinogenu w moczu bez wzrostu bilirubiny. Pod wpływem tlenu z powietrza urobilinogen utlenia się do urobiliny, dlatego mocz do badania tego składnika powinien być świeży.

Inne składniki moczu

Fenole, hormony steroidowe i niektóre leki wydalane są w postaci giu-kuronianów. Fizjologicznie całkowita ich ilość wynosi około 50 mg/24 h.

Kwas szczawiowy wydalany jest w ilości 10-20 mg/24 h; w moczu o odczynie obojętnym albo zasadowym wytrąca się w postaci szczawianów wapnia.

SKŁADNIKI PATOLOGICZNE MOCZU

Białka

W kłębuszkach nerkowych dochodzi do przesączania od kilku do kilkunastu gramów białka (głównie małocząsteczkowego) na dobę. Białko to ulega prawie całkowitej resorpcji zwrotnej w cewce bliższej. U osób zdrowych jego dobowe wydalanie z moczem nie przekracza 150 mg/24 h. Obecne w moczu białka składają się z albumin (40%), immunoglobulin klas IgG (5-10%) i IgA (3%) oraz innych białek osocza (5%). Na pozostałe 40% białek składają się m.in. białka wydzielane przez komórki dróg moczowych.

Zwiększone wydalanie białek z moczem (białkomocz, proteinuria) może być fizjologicznym zjawiskiem przejściowym, np. białkomocz ortostatyczny (po przebywaniu przez dłuższy czas w pozycji pionowej), białkomocz związany z wysiłkiem fizycznym, kąpielą w zimnej wodzie, gorączką lub stanem emocjonalnym.

Ze względu na przyczynę powstania, białkomocz można podzielić na:

-    białkomocz przednerkowy, np. obecność we krwi białek drobnocząsteczko-wych (mioglobina, hemoglobina, paraproteiny), choroby przebiegające z gorączką, niewydolność krążenia itp.;

-    białkomocz nerkowopochodny, np. kłębuszkowy (zapalny, metaboliczny), cewkowy (resorpcyjny, wydzielniczy), choroby naczyń tylnych nerek (zakrzepłeś), czynnościowy (wspomniany już białkomocz ortostatyczny. i powysiłk > wy); _r.

-    białkomocz poza nerkowy, np. stany zapalne dróg moczowych, przerost prostaty, wypadanie pochwy, przetoka jelitowo-moczowa, krwiomocz pozanerkowy.

Ze względu na ilość białka wydalanego z moczem, białkomocz można podzielić na:

-    białkomocz znikomy - wydalanie białka z moczem nie przekracza 0,5 g/24 h;

-    białkomocz mierny - wydalanie białka z moczem w ilości 0,5-3,5 g/24 h;

135