32303 IMG00 (2)

98

przerzedzenia siarych drzewostanów, slaho buforujących intoksykacje powietrza, anomalii meteorologicznych i działalności szkodników wtórnych.

8.2. Szkodliwe owady w szkółkach drzew i krzewów leśnych

8.2.1. Charakterystyka ogólna

Podstawowymi cechami owadów wyrządzających szkody w szkółkach drzew leśnych jest ich mała specyficzność' w doborze gatunku żywiciclskicgo. obligatoryjne uszkadzanie tkanek twórczych i związana z tym efektywność' szkodnictwa. Młode rośliny drzewiaste cą bowiem wrażliwe na ogryzanie podziemnych i nadziemnych części i nawet małe uszkodzenie powoduje ich usychanie.

Część szkodników, zwłaszcza spośród szkodników kiełkujących nasion i szkodników systemów korzeniowych, wyrządza szkody fakultatywnie, odżywiając się raczej martwymi częściami organicznymi, a przestawiając się na karmę roślinną w okresie suszy. Szkodniki systemów korzeniowych będące polifagami nic wykazują na ogół wrażliwości na substancje zapachowe roślin, lecz. kierują się u ich stronę, orientując się wzrostem stężenia dwutlenku węgla w pobliżu korzeni.

W związku z. ograniczoną powierzchnią szkółek, owady szkodniki wschodów i siewek. mimo że lokalnie mogą pojawiać się masowo, nic występują w formie gradacji i nic podlegają w swym środowisku skutecznym mechanizmom regulującym. To obliguje gospodarkę leśną do stałej kontroli ich liczebności i zwalczania.

Szkodniki szkółek drzew i krzewów leśnych można podzielić na grupy ekologiczne w zależności od stopnia wierności wobec roślin uprawianych w szkółkach i od miejsca ze-rowania.W zależności od stopnia wierności wyróżnia się:

-    przygodne szkodniki szkółek.

-    okolicznościowe szkodniki szkółek.

-    wyspecjalizowane szkodniki szkółek.

Do przygodnych szkodników należą gatunki wiclożcmc, których głównym pokarmem mogą być martwe szczątki roślin (larwy koziułkowatych. niektórych sprężykowatych) lub drobne bezkręgowce (turkuć podjadek, dzier włochaty, larwy niektórych sprężykowatych).

Do okolicznościowych szkodników należą fitofagi wiclożcrne. okresowo żerujące na siewkach, choć z. reguły na innych roślinach. Należą tu gąsienice rolnic, niekiedy masowo pojawiające się na najuboższych siedliskach, a także na gruntach porolnych i po wysadzeniu drzewek na uprawy, oraz. niektóre zwójkowatc. jak zwójka siewkówcczka - Euliapolt-tana Hb. Znaczenie tej grupy owadów jest też większe w dużych szkółkach i rozsudnikach niż w szkółkach małych - gospodarczych.

Do szkodników wyspecjalizowanych należą dendrofilne gatunki leśne o skłonności do występowania gradaeyjncgo i inwazyjnego (Koehler, I978). Wymienić tu można różne ryjkowcowatc oraz żukowatc. Stanowią one w szkółkach i młodych uprawach największe zagrożenie.

W zależności od miejsca żerowania wyróżnia się:

-    szkodniki kiełkujących nasion i wschodów.

-    szkodniki systemów korzeniowych.

-    szkodniki Zerujące na nadziemnych i podziemnych częściach siewek,

-    szkodniki nadziemnych części siewek.

8.2.2.    Szkodniki kiełkujących nasion i wschodów

Do tej grupy szkodników należy dzicr włochaty i niestrudek lśniący (bicgaczowaic). drutowcc z rodzajów osicwnik, ponęc. meskorck. drgal-mk. podrzut (spręzykowate). larwy i postacie dorosłe czamuchowatych z rodzaju omrzel i tnrzyglodck.

Dzicr włochaty - Harpalus rufiprs IX- Gecr. w ciągu dnia przebywa w glebie, a na jej powierzchni jest aktywny o zmierzchu i w noty Ogryza kiełki wschodów i siewki (rys K.4). Liczniejszemu występowaniu d/icra włochatego sprzyja obecność szczątków roślinnych -mchu czy zielska, jakie czasami po pieleniu pozostaje w szkółce. Najliczniej pojawia się w- czerwcu i na początku lipca.

Niestrudek lśniący - Bembidion lampros Hbst., jest ruchliwy na powierzchni gleby nawet przy pełnym nasłonecznieniu. Notowany jest w szkółkach jako szkodnik wysianych nasion, w których wygryza dziury sięgające części wewnętrznej. Najliczniej pojawia się od początków czerwca do końca sierpnia.

Omrzel piaskowy - Opatrum sabulosum L.

Chrząszcze po przezimowaniu w ściółce pojawiają się na wiosnę i żerując w dzień ogryzają kiełki i siewki (rys.

8.5). W maju i czerwcu składają jaja w miejscach o zru-szonej glebie. Najbardziej aktywne są rano i o zmierzchu.

Jedna samica składa około 100-300 jaj. Larwy wylęgają się po dwóch tygodniach, żerują przez 2 miesiące na korzonkach młodych roślin. Przepoczwarzenie następuje w sierpniu w glebie. Generacja jest jednoroczna, postać dorosła żyje 2 lata.

M rzygi o dek - Melanimon libialis F. ma biologię podobną do omrzela piaskowego.

Charakterystyka sprężykowatych przedstawiona została poprzednio.

8.2.3.    Szkodniki systemów korzeniowych

Najważniejszymi szkodnikami żerującymi na korzeniach. a równocześnie najgroźniejszymi szkodnikami siewek są pędraki, czyli larwy żukowatych: chrabąszcza majowego. chrabąszcza kasztanowca, walkarza lipczyka.    uszkodzona przez po.-,u,

. gumaka czerwczyka (rys. 8.6). Szkodliwość hslmka _{nĄ)es De} Geer (wg Ku,. zmiennobarwnego, ogrodnicy nis/ezyhstki. jedwabka 1970)