32598 skanuj005

32 Daniela Beceiewska

w stresie, w sytuacjach problemowych, decyzyjnych, nacisku, kryzysowych i tym podobnych.

Wtedy to obserwujemy następującą interakcję społeczną :

-    jedna ze stron ( tj. jednostka poddana presji sytuacyjnej) wymaga wsparcia, a

-    inne osoby (lub grupy, czy instytucje) są w stanie udzielić jej takiego wsparcia.

Jest to istotna przesłanka warunkująca tę interakcję społeczną. Proces wsparcia zachodzi zatem w układzie wzajemnych kontaktów interpersonalnych osoby wymagającej wsparcia i tych, które mogą jej tego wsparcia udzielić.

Analizując dalej możemy powiedzieć, że stroną aktywną w tej interakcji, tzn. inicjującą proces takiego wsparcia, może być otoczenie społeczne danej jednostki wymagającej pomocy, np. konkretna osoba, grupa czy instytucja, mogące udzielić jej takiego wsparcia. Aktywność w poszukiwaniu wsparcia może też wykazać sama osoba wymagająca wsparcia, znajdująca się w trudnej dla siebie sytuacji.

Należy też zauważyć, iż zaobserwowano, że często zdarza się też tak, że osoba potrzebująca wsparcia może wcześniej tak współkształtować swoje otoczenie, aby w momencie zaistniałej dla siebie sytuacji trudnej znaleźć we własnym otoczeniu takie osoby lub grupy, które mogą ją wesprzeć (w tej trudnej dla niej sytuacji). Mając ten komfort może ona wówczas wybrać sobie z własnego otoczenia takie osoby, które uznaje za właściwe do udzielenia jej pomocy. Jednocześnie (co należy tu zaznaczyć) unika też tych osób, które uważa za niewłaściwe lub nieprzydatne (w danym momencie) do rozwiązania jej sytuacji (do tego zagadnienia jeszcze powrócimy omawiając efektywność wsparcia emocjonalnego).

Spróbujmy zatem obecnie rozstrzygnąć następujące problemy: kiedy zachodzi konieczność udzielenia wsparcia emocjonalnego przez pracownika socjalnego w trakcie jego działań zawodowych oraz kto szczególnie (jaki klient) wymaga takiego wsparcia?

Wprowadzeniem do tego podrozdziału niech będzie przypomnienie jeszcze jednego doniesienie z badań psychologii osobowości.

Analizując osobowość człowieka badacze są zgodni, że prócz inteligencji intelektualnej (poznawczej), warunkującej orientację w rze-

Kto i kiedy wymaga wsparcia emocjonalnego...

33

czywistości i zdolność rozwiązywania problemów (E. Nęcka, 2000)²⁴, wyróżnia się inteligencję emocjonalną (D. Goleman, 1997), inteligencję interpersonalną (T. Hatch i H. Gardner, 1990) i inteligencję beha-yioralną (wykonawczą).

Tak ujęta teoria wielorakiej inteligencji człowieka uznaje jednocześnie istnienie jej różnorodnych wymiarów, które warunkują taką lub inną zdolność radzenia sobie w określonej sytuacji życiowej.

Najczęściej pomocy innych osób wymagają jednostki o niskim ilorazie wszystkich typów inteligencji, ale także te, u których obserwuje się niedostatki któregoś z tych wymiarów. Wówczas to najczęściej mamy do czynienia z takimi osobami, które nie potrafią:

-    asertywnie komunikować się z innymi,

-    adekwatnie oceniać i reagować na określone sytuacje społeczne, właściwie pełnić przypisanych itn zgodnie z tzw. „zegarem społecznym” ról społecznych,

-- okazywać i przyjmować od innych ciepło społeczne,

-    definiować własne i cudze uczucia (ałcksytymia),

-    odsłaniać się przed innymi i być gotowym na odsłanianie się innych osób (właściwie prezentować siebie innym i umiejętnie słuchać ich),

- zwracać się do innych o pomoc i takiej pomocy udzielać innym.

O takich osobach mówimy, że nie posiadają wyrobionych niezbędnych do skutecznego funkcjonowania umiejętności społecznych (D. Fontana, 1995)²\ Osoby takie trwale (ze względu na własne cechy osobowości) lub przejściowo (np. tylko w sytuacjach trudnych) mają problemy z samodzielnym radzeniem sobie w tych sytuacjach (pokonaniem pojawiających się przeszkód).

Taka diagnoza nieradzenia sobie przez daną jednostkę upoważnia do zaaranżowania wobec niej jakiejś formy pomocy, np.: wychowawczej (stymulacji pedagogicznej), edukacyjnej (np. treningi, warsztaty umiejętności społecznych), psychologicznej (psychoterapia), wspierającej (wsparcie, w tym emocjonalne) itp.

Skrótowo można powiedzieć, że to szczególnie osoby o niskich umiejętnościach społecznych (co jak wcześniej powiedzieliśmy często

²⁴    Nęcka E., (2000), Inteligencja, w: Strelau J., Psychologia t. 2, Gdańsk.

²⁵    Fontana D., (1995), Psychologia dla nauczycieli, Poznań.