33560 Prawo i p k s V Konarska Wrzosek (33)

Nowela do kodeksu karnego skarbowego z 2005 r. dokonała istotnych zmian wśród przesłanek negatywnych. W stanie prawnym sprzed nowelizacji, rozstrzygnięcie sprawy o wykroczenie w postępowaniu mandatowym było wyłączone, jeśli zachodziły uzasadnione wątpliwości co do poczytalności sprawcy lub gdy zachodziło podejrzenie, że sprawca wykroczenia jest pod wpływem alkoholu lub innego, podobnie działającego środka (por. T. Grzegorczyk, Kodeks..., s. 566).

Przed wejściem w życie zmian wynikających z noweli z 2005 r., prowadzenie postępowania mandatowego było także wykluczone, jeśli w dane^; sprawie zachodziła chociażby możliwość orzeczenia środka karnego przepadku przedmiotów (art. 137 § 2 pkt 2 k.k.s.). Wskazana nowelizacja tę przesłankę uchyliła, wprowadzając obok orzeczenia kary grzywny w postępowaniu mandatowym, możliwość orzeczenia przez sąd przepadku przedmiotów, przy czym orzeczenie sądu karnego mogło nastąpić po przyjęciu mandatu, a zgoda sprawcy musiała obejmować zarówno rozpatrzenie sprawy w tym trybie oraz zgodę na orzeczenie przepadku przez sąd (art. 137 § 4 k.k.s. i art. 138 § 6 łdcs.). Przyjęte rozwiązania prawne były z pewnością praktyczne, a szczególny charakter tego rozwiązania prawnego wynikał z art. 46 Konstytucji RP, w myśl którego orzeczenie przepadku należy do wyłączne¹ kompetencji sądów. Rozwiązanie to z pewnością było dyskusyjne. Sąd karny nie orzekał przecież w tym przypadku o winie i karze, a tylko wydawał orzeczenie o zastosowaniu środka karnego, w oparciu o wcześniejsze rozstrzygnięcie organu spoza struktury sądowej. Co więcej, sąd orzekał po merytorycznym orzeczeniu, gdyż prawomocny mandat korzysta z powagi rzeczy osądzonej. Wyrokiem z dnia 15 kwietnia 2008 r. (P 26/06), Trybunał Konstytucyjny orzekł, że przepisy art. 47 § 4, art. 137 § 3 i art. 138 § 6 k.k.s. w zakresie zezwalającym na orzeczenie przepadku przez sąd po nałożeniu grzywny w postępowaniu mandatowym są niezgodne z art. 2 i 45 ust. 1 Konstytudi RP Trybunał Konstytucyjny wskazał, że sąd orzekając przepadek przedmiotu wykroczenia skarbowego po prawomocnym mandacie karnym, czyni to „w warunkach zbliżonych do powagi rzeczy osądzonej", co stanowi naruszenie zasady ne bis in idem. Podkreślono także, że zgoda osoby ukaranej mandatem karnym na orzeczenie przepadku, nie może de facto sanować ponownego orzekania w tej samej sprawie, zakończonej już przecież prawomocnym rozstrzygnięciem.

Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego stało się przyczyną kolejne" nowelizacji k.k.s., dotyczącej przede wszystkim postępowania mandatowego której dokonano ustawą z dnia 7 listopada 2008 r. o zmianie ustawy - Prawo celne oraz ustawy - Kodeks karny skarbowy (Dz. U. Nr 215, poz. 1355). Nowela ta wyłączyła możliwość orzeczenia przepadku przedmiotu wykroczenie przez sąd, za zgodą sprawcy wyrażoną przed przyjęciem mandatu. Innym: słowy, już chociażby tylko fakultatywna możliwość orzeczenia przepadki przedmiotu wykroczenia skarbowego, jest ponownie negatywną przesłanką prowadzenia postępowania mandatowego (art. 137 § 2 pkt 4 k.k.s.). Tym samy—

366