34130 mity025

52 Brus

ny. Uosobienie młodości, Bożego Narodzenia, nowego roku, przeciwstawienie -» Badnjaka. „Związek imion Boga i Bożicza umożliwia identyfikację Bożicza ze wschodniosłowiańskim [raczej: ogólnosło-wiańskim - J. S.] Swarożycem, synem Swaroga - obaj mają związek z czcią słońca" (Iwanow-Toporow).

Brus - legendarny władca Gotów. Według Popa Duklanina (c. 1-2) syn —> Swewlada (I), brat -» Totili i -» Ostroila. „Będąc najstarszym, zajął po śmierci ojca jego miejsce i władał po nim nad swą ojczystą ziemią". Nie wiadomo, gdzie była ona położona. Za radą i wolą Brusa jego młodsi bracia, „chcąc imiona swe uczynić sławnymi (...), opuścili swą ziemię; wyruszywszy, podbili prowincję panońską i siłą zmusili ją do uległości". O Brusie brak dalszych wiadomości.

brzeginie - zob. rusałki.

Budysław- legendarny władca południowosłowiański. Według Popa Duklanina (c. 22), który nie potrafił powiedzieć o Budysławie nic bliższego, miał on pasterza owiec imieniem —> Tihomil, którego często zabierał na łowy. Gdy pewnego razu Tihomil przypadkiem zabił na polowaniu ulubioną sukę Budysława, Palusię, z obawy przed nim zbiegł do króla -> Czasława.

Budzisławskie źródła - dwa żywoty znalezione ponoć w końcu XIX w. w starej księdze metrykalnej we wsi Budzisław koło Konina. Miejscowy historyk amator Józef Stanisław Pietrzak dokonał jakoby przekładu żywotów na język polski (sama księga zaginęła podobno w czasie pierwszej wojny światowej, a łaciński odpis - w czasie drugiej). Pierwszy z nich to żywot św. Benedykta-Stosława, towarzysza św. Andrzeja-Świerada (ogłosił go drukiem K. Górski), drugi - żywot Adelajdy, rzekomej siostry Mieszka I, żony węgierskiego Gejzy i matki Stefana Wielkiego (ogłoszony drukiem przez J. Widajewicza). Mimo opinii tego ostatniego uczonego w odniesieniu do żywotu Adelajdy (obecnie panuje w nauce opinia, że jest to postać fikcyjna), nie ulega wątpliwości, że w obu przypadkach chodzi o dość prymitywne fałszerstwa. O ile K. Górski był jednak zdania, że mamy do czynienia z wytworami piśmiennictwa hagiograficznego z przełomu XVII i XVIII w. (z amplifikacjami XX w.), o tyle inni (Z. Budkowa, G. Labuda) dopatrują się fałszerstwa z początku XX w. Wartość źródłowa żywotów jest w każdym przypadku żadna, mimo pomysłowości fałszerza, który przytacza wiele imion i faktów zupełnie skądinąd nie znanych.

Burysław (Burisleif, Burislavus) - w sagach skandynawskich pochodzących z przełomu XII/Xm w. pojawia się w kontekście wydarzeń z końca X w. Burysław, król Słowian (Vindakonung, rex Sla-viae). Miał on pozostawać w ożywionych kontaktach z historycznymi władcami, jak królowie duńscy Harald Sinozęby i Swen Widłobrody i norweski Olaf Tryggvason, oraz różnymi wikingami. Burysław miał pojąć za żonę Tyrę, córkę Haralda Sinozębego, i miał z nią trzy córki: Gunhildę (została ponoć później żoną swego wuja Swena), Astrydę (wydaną za jarla Jomsborga Sigwaldiego) i Geirę (ta była najstarsza, już jako wdowa [nie wiadomo po kim; Leon Koczy był zdania, że po jakimś nieznanym księciu pomorskim - J. S.] zarządzała jakimś nadmorskim krajem [Pomorzem?] przy pomocy niejakiego Dixina. Gdy wylądował tam zapędzony przez burzę królewicz norweski Olaf Tryggvason, wygnaniec płynący z Rusi, Geira wyszła za niego i przez trzy lata wspólnie rządzili tym krajem). Olaf wraz z Burysławem wspierali zbrojnie cesarza Ottona II przeciwko Haraldowi duńskiemu (co odpowiadałoby rokowi 974). Po śmierci Geiry Olaf porzucił kraj nadbrzeżny, zaczął wieść ponownie żywot wikinga, poślubił wdowę po Burysławie, Tyrę, i osiadł w Norwegii (gdzie panował w latach 994/995-999/1000, zginął w bitwie morskiej przeciw połączonym siłom duńskim i szwedzkim pod Svolder). Przeważa dziś w nauce przekonanie, że Burysław jest postacią fikcyjną, pod którą ukrywają się Mieszko I i Bolesław Chrobry, względnie książę zachodniopomorski Bogusław I (zm. 1187). Co do imienia: „Zapisy Burislaf byłoby najprościej rekonstruować jako Burzysław, realna jednak ich wartość historyczna każe zapisy uznać za nordyckie zniekształcenie i pomieszanie imion Bolesław i Bogusław" (St. Urbańczyk). Za historyczno-ścią Burysława, zapewne jakiegoś księcia pomorskiego, opowiedział się m.in. Leon Koczy. - L. Koczy, Związki małżeńskie Piastów ze Skandynawami, SO 11,1932,22-41; Widajewicz 1935.