35907 lichtarski (28)

56 2. Inota i ccte prKdł>ęb»Ofłtwł

przedsiębiorstwa państwowego. Dokonując analizy praw własności tego typu jednostek gospodarczych należy zwrócić szczególną uwagę na fakt zaniku tradycyjnego motywu działalności gospodarczej (niekompletność praw własności), a mianowicie prywatnej własności osiągniętego wyniku Finansowego. Zjawisko to jest spowodowane zarówno minimalnymi skłonnościami menedżerów do podejmowania działań przedsiębiorczych, jak i trudnością w wyznaczaniu zakresu odpowiedzialności za wyniki osiągnięte przez przedsiębiorstwa państwowe. W praktyce strategia przedsiębiorstw pańsłwow7ch ogranicza się do działań imitacyjnych, tj. naśladownictwa dokonanych już kombinacji czynników produkcji Motywacja natomiast sprowadza się do najprostszych bodźców (systemów) płacowych wraz z próbami sztucznego ich powiązania z wynikami przedsiębiorstw państwowych, jak i oddziaływania pozapłacowego (utrata pracy, wpływ konkurencji itp.). Brak tradycyjnego motywu: prywatnej własności wyniku finansowego - powoduje, iż w przedsiębiorstwie państwowym trudno uznać menedżera za przedsiębiorcę, a jego działalność za przedsiębiorczą. Stanowi to także jedną z przesłanek wyjaśniających niską efektywność przedsiębiorstw państwowych i konieczność realizowanych w Polsce zmian systemowych (prywatyzacji).

Literatura

[1]    Klimczak B.: Przedsifbiorczoió a cele i kryteria wybont w przedsiębiorstwach socjalistycznych Wrocław: UW 1986. Materiały VI Szkoły Ekonomii Uniwenytetu Wrocławskiego.

[2]    Lange O.: Ekonomia polityczna. T. 1. Warszawa: PWN 1959.

[3]    Modigliani F, Miller M. IŁ: The cosi of Capital, Corporation finonce and th* theory of inrtstmem, .The Amencan Erononuc Rev«w" 1958 nr 3.

[6] Sarnecki W.: Przedsiębiorca a nitpewnak. Wrocław: UW 1986. Materiały VI Szkoły Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego.

[5] Sorman G.: Rozwiązanie liberalne. Warszawa. Wydawnictwo „Kurs” 1985.

przedsiębiorstwa

Wiemy już, że przedsiębiorstwo może być definiowane na różne sposoby, w zależności od tego, które jego cechy chcemy podkreślić i jak dokładnie zamierzamy je przedstawić. Jeden ze sposobów wyjaśniania, czym jest przedsiębiorstwo, akcentuje jego wyodrębnienie z otoczenia. Zgodnie z tym podejściem przedsiębiorstwo jest jednostką prowadzącą działalność gospodarczą o charakterze wytwórczym, budowlanym, handlowym lub usługowym w celach zarobkowych, wyodrębnioną ze swego otoczenia pod względem organizacyjnym.

ekonomicznym i prawnym, obejmującą jeden zakład produkcyjny (usługowy) bądź większą ich liczbę.

Odrębność organizacyjna przedsiębiorstwa polega na tym. że zatrudnione w nim osoby podlegają wspólnemu kierownictwu. Odrębność ekonomiczna przedsiębiorstwa polega na dysponowaniu przez nie posiadanymi zasobami na własne ryzyko oraz na pokrywaniu swoich wydatków z własnych przychodów uzyskiwanych ze sprzedaży wytwarzanych produktów lub usług

Najwięcej kłopotów nastręcza wyjaśnienie tej trzeciej, prawnej odrębności przedsiębiorstwa, która leży u podstaw jego podmiotowości

Polski Kodeks handlowy z 1934 roku został zbudowany według systemu podmiotowego, zgodnie z którym jego przepisy odnosiły się do kupców, a kupcem. w rozumieniu tego kodeksu, był ten, kto prowadził we własnym imieniu gospodarstwo zarobkowe, za wyjątkiem gospodarstw rolnych, leśnych, ogrodowych. hodowlanych, rybnych, łowieckich i pszczelarskich oraz wykonywania tzw. wolnych zawodów. Kupcy, którzy prowadzili przedsiębiorstwa zarobkowe w większym rozmiarze, mieli obowiązek wpisać się do rejestru handlowego i dlatego określano ich jako kupców rejestrowych. Pozostali kupcy byli kupcami nicrcjcs-trowymi, tzn. nic objętymi obowiązkiem wpisu do rejestru handlowego.

W warunkach gospodarki centralnie planowanej kodeks handlowy był traktowany jako przeżytek. W roku 1964 większość przepisów Kodeksu handlowego dotyczących kupców, ich zdefiniowania i klasyfikacji została uchylona [1, s. 30]. W uszczuplonym w ten sposób kodeksie pozostało stwierdzenie, że spółka handlowa jest kupcem rejestrowym (art 5) oraz że kupiec rejestrowy obowiązany jest wpisać się do rejestru (art. 6) [2, *. 227].

Kolejna zmiana związana z wyjaśnieniem podmiotowości przedsiębiorstwa nastąpiła w ustawie o działalności gospodarczej z 1988 roku [2, s. 228]. Wprowadzono wtedy nowy termin: podmiot gospodarczy, używany od tego momentu zamiast dwóch starszych określeń: kupiec i jednostka gospodarcza. Zgodnie z tą ustawą, podmiotem gospodarczym mogła być osoba fizyczna, osoba prawna albo jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej, utworzona zgodnie z przepisami prawa, jeżeli jej przedmiot działania obejmował prowadzenie działalności gospodarczej. Treść pojęcia podmiot gospodarczy nic została jednak nigdy dokładnie określona i stanowiła temat wielu dyskusji i publikacji.

Dalsze zmiany w określaniu podmiotowości przedsiębiorstwa wprowadziła ustawa z 20 sierpnia 1997 roku o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz.U. 1997 nr 121, poz. 769). Według niej Krajowy Rejestr Sądowy składa się z rejestru przedsiębiorców, rejestru stowarzyszeń i rejestru dłużników niewypłacalnych. Nas interesuje pierwszy z tych rejestrów składowych, tj. rejestr przedsiębiorców. Ustawa określa, do jakich przedsiębiorców jej przepisy mają zastosowanie. Wśród wymienionych znajdują się: osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, wszystkie spółki prawa handlowego, spółdzielnie, przedsiębiorstwa państwowe, jednostki badawcze, rozwojowe, przedsiębiorcy zagraniczni prowadzący na tery-