36861 s gli

Tabela 4.1. Orientacyjny podział gruntów budowlanych (według normy PN-86/B-02480)

A. GRUNTY RODZIME			Uwagi
GRUNTY SKALISTE	skaliste twarde		dalszy podział na podsta-wie spękania i relacji z wodą
	skaliste miękkie
GRUNTY NIESKA-L1STE MINERALNE	kamieniste
	gruboziarniste
	drobnoziarniste	niespoiste (sypkie) IP< 1%*	dalszy podział według uziamienia, stopnia zagęszczenia i stopnia wilgotności
		spoiste mało spoiste 1% < ]P< 10% średnio spoiste 10% < IP< 20 % zwięzło spoiste 20% < łP< 30% bardzo spoiste 30% < Ip	dalszy podział według uziamienia, stopnia plastyczności, konsolidacji, aktywności
GRUNTY NIESKALISTE ORGANICZNE	grunt próchniczny
	namuf
	torf
	gytia
B.GRUNTY NASYPOWE
Nasypy budowlane			dalsze rozróżnienie jest według pochodzenia nasypów i rodzaju materiału nasypowego
Nasypy niebudowlane

*Ip - wskaźnik plastyczności, czyli różnica między granicą płynności i granicą ptóstycznosci; w przybliżeniu określa zawartość frakcji iłowej (cząstki < 0,002 mm).    """

4.2. Grunty skaliste

W wyniku złożonych zjawisk tektonicznych, czyli procesów powodujących deformacje pierwotnego układu warstw skalnych, następuje zakłócenie ich wyjściowego układu. Szczególnie silnie proces ten zachodził w czasie ruchów górotwórczych' (orogenicznych). Zaburzenia w układzie warstw, czyli dyslokaqe tektoniczne mogą mieć charakter deformacji ciągłych {fałdy, antyklinoria, synklinoria). Są też deformacje nieciągłe czyli uskoki, rowy tektoniczne, zręby. Nieciągłe deformacje tektoniczne charakterystyczne są dla starszych gór, które określane są jako masywy. Warstwy skalne mogą też mieć bardzo złożony układ warstw typu płaszczowin. Są to ogromne masy skaine przesunięte na wiele kilometrów ze swego pierwotnego miejsca zalegania. Nakładające się na siebie obalone fałdy bywają poprzecinane szeregiem uskoków i nasunięć. Płaszczowi nowe deformacje warstw skalnych są charakterystyczne dla młodych pasm górskich (rys. 4.1).

Na obszarach o zaburzonym tektonicznie układzie warstw poważnemu obniżeniu ulega jakość podłoża budowlanego. Następuje bowiem w przestrzeni zakłócenie układu warstw skalnych i silne ich wewnętrzne spękanie. Powoduje to, że w obrębie tak zdeformowanego podłoża gruntowego nie można przyjmować jednakowych rozkładów naprężeń. Zagadnienie to jest szczególnie ważne w przypadku budownictwa hydrotechnicznego w strefie wyżynnej i górskiej.

Skały ze względu na genezę dzieli się na magmowe, osadowe i metamorficzne. Często skały magmowe i metamorficzne określa się jako skały krystaliczny.

4.2.1.    Skały magmowe

/

Skały magmowe powstały w wyniku krzepnięcia stopu glinokrzemianowego (magmy). Krzepnięcie to zachodziło powoli na znacznej głębokości pod powierzchnią Ziemi. Powstawały wtedy magmowe skały głębinowe o wyraźnych dużych minerałach (np. granity, sjenity, dioryty, gabra). Magma mogła też krystalizować blisko powierzchni Ziemi lub na jej powierzchni. Gwałtowne obniżenie temperatury nie sprzyjało pełnej krystalizacji minerałów, tak że są one w skale słabo widoczne gołym okiem lub niewidoczne. Skały te nazywane są magmowymi skałami wylewnymi. Przykładem ich są ryolit, trachit, andezyt, bazalt, melafir.

W podłożu skały magmowe występują w postaci intruzji, czyli nieforemnych ciał geologicznych znajdujących się w odmiennych genetycznie i wiekowo kompleksach skalnych. Mogą to być olbrzymie kopuły czyli batolity Intruzje te mogą mieć też charakter żył, soczewek, czy też są to lakolity o formach „grzybów” lub loppolity mające formy „lejków”.

Podłoże zbudowane ze skał magmowych przenosić może duże obciążenia. Pewnym mankamentem jest spękanie tych skał, bowiem w trakcie krystalizacji płynna masa magmowa zmniejsza swoją objętość.    "" „

' )

4.2.2.    Skaty osadowe

Skały osadowe powstały na powierzchni Ziemi w wyniku mechanicznego i chemicznego rozdrabniania istniejących już skał, a dalej transportu i osadzania składników mineralnych w zbiornikach sedymentacyjnych. Są to skały okruchowo-ilaste (żwiry, piaski, pyły, iły). Oddzielne okruchy i cząstki w wyniku diagenezy, czyli procesu komprymacji i zlepiania przechodzą w skały spojone lepiszczem (zlepieńce, brekcje, piaskowce, mułowce, iłowce, łupki ilaste, iłołupki). W zbiornikach wodnych formowały się skały osadowe biochemiczne. Powstawały one ze szkielecików obumarłych organizmów i wytrącania się z wody różnych substancji chemicznych (wapienie, kreda, opoka, gezy, węgle). W niektórych zbiornikach z wodnych roztworów rzeczywistych wytrącały się związki chemiczne tworzące skały osadowe chemiczne (dolomity, wapienie, anhydryty, gipsy, sole chlorkowe).

25