34904 Untitled Scanned 37 (2)

PODSUMOWANIE

Życie domaga się różnorodności we wszystkich aspekUU - po pierwsze różnorodności biologicznej. O różnorodno trzeba też dbać na poziomie społeczno-kulturowym.

Większość tych, którzy wybrali dany związek małż ni ski nie będzie chciała, by dołączyła się do niego inna oso ba (czy osoby). Ale pewien procent małżeństw będzie lego chciał. Rzecz właśnie w tym, by każdy mógł nie chcieć, b;|<!> chcieć.

Każdy model małżeństwa jest dobry, o ile jest wybie rany przez zainteresowanych, nie wiążą się z nim naciski na żadną osobę, jest zagwarantowane wyjście ze związku (tj. możliwość łatwego rozwodu) i odwołanie się do prawu w przypadku bycia krzywdzonym.

Trzeba zauważyć, że fakt oficjalnego dopuszczenia i uznania wszystkich czterech modeli małżeństwa sprzyja ich zawieraniu, gdyż to, co uznane społecznie, jest bardziej cenione i chętniej wybierane. Gdyby dziś przeprowadzić ankietę w kulturze euroamerykańskiej na temat tego, ile osób chciałoby żyć w małżeństwach wielopartnerskich, to deklaracji byłoby mniej, niż gdyby odpowiadający wiedzieli, że małżeństwa te są przynajmniej od jakiegoś czasu prawnie uznane i społecznie akceptowane.

Uzupełnienie danego małżeństwa ma miejsce w sposób formalny i nieformalny. Ten pierwszy przebiega tak, że prze-

7R

11 mv od monogamicznego do wielopartnerskiego mo-liiiilżoiistwa lub od jednego modelu wielopartnerskiego HPpn, np. od małżeństwa multilateralnego do poliandrii. kmiNl uzupełnienie nieformalne polega na tzw. relacjach fcuil żeńskich. Dane małżeństwo może być zatem uzu-Itiiuii małżeńsko lub pozamałżeńsko.

Idożna powiedzieć, że w perspektywach opisanych ■lidrozdziałach 2, 3 i 4 rozdziału czwartego mamy do nlenia z małżeństwem uzupełnianym o relacje poza-plżeiiskie, zwłaszcza zaś w przypadku uzupełniania mo-llii monogamicznego. Dla większości ludzi wychowanych 11 .nlycyjnym nurcie kultury euroamerykańskiej zwrot „re-ht |e pozamałżeńskie” kojarzy się z posiadaniem kochanków. Koju rżenie to jest poprawne, jest to rzeczywiście obiegowe pum /.cnie tego zwrotu. Wielu ludziom takie relacje kojarzą p)v z czymś podejrzanym. Jednak choćby z przytoczonych wyżej przykładów widać, że są ludzie, dla których relacje te lin- lylko nie są czymś podejrzanym, lecz ubogacająich życie małżeńskie. Chociaż również niosą ze sobą, o tym trzeba lojalnie przypominać, zwiększone ryzyko zachorowania na i lioroby przenoszone drogą płciową i narażenie się na agre-sję mężów.

Uzupełnienie danego małżeństwa przybiera postać posiadania przez jednego z małżonków (lub przez każdego / nich) kochanki/kochanka. Jak już zdążyliśmy opisać, u różnych ludów mężowie i żony znajdują kochanki/kochanków skrytych, nieoficjalnych oraz jawnych, oficjalnych. Innym, spotykanym od początku historii społeczeństw ludzkich uzupełnieniem małżeństwa jest prostytucja. Prostytucja jest zjawiskiem znanym, dlatego pomijamy tutaj jej omawianie. Wskażemy tylko na ciekawą i ważną prawidłowość. Im małżeństwa są bardziej wiełopartnerskie, tym uzupełnienie przez relacje pozamałżeńskie - w tym przez kochankę, która jest prostytutką-jest rzadsze i bardziej zbędne. Potwierdza-7Q