39046 skanowanie0001

Praco w Języku polskim: S. Witkowski, Historia Egiptu w dobie Ptolemeuszy, Lwów 1938, ss. 303 (wy-; ląotnio historia polityczna wymagająca konfrontacji z nowszymi pracami); W. Tam, Cywilizacja hellenistyczna (tłum, z ang.), Warszawa 1957, s. 286-336; A. Świderkówna, W państwie Apolloniosa. Społeczeństwo wczesno-ptolemejskie Fajum w świetle Archiwum Zenona, Warszawa 1959, ss. 448; A. Ranowicz, Hellenizm (tłum. z ros.), Warszawa 1961, s. 228-317; A. Świderkówna, Hellenika. Wizerunek epoki od Aleksandra do Augusta, Warszawa 1974, s. 111-191 (przede wszystkim historia kultury).

Egipt rzymski: M. Rostovtzeff, The SocialandEconomic History of the Roman Empire, 2 ed. revised by I’. M. l-raser, Oxford 1957,2 tomy, razem 847 ss.; A. Ch. Johnson, RomanEgypt to the Reign of Diocletian w serii An Economic Survey of Ancient Romę, Baltimore 1936, ss. 732; Sh. Le Roy Wallace, Taxation in Egypt frotn Augustus to Diocletian, Princeton 1938, ss. 512; A. Stein, Die Prdfekten von Agypten in der \ rómischen Kaiserzeit, Bemae 1950, ss. 248.

Egipt bizantyński: jedyna praca o charakterze syntetycznym to A. Ch. Johnson, L. C. West, Byzanti-nu Egypt: Economic Studies, Princeton 1949, ss. 344; J. Lallemand, VAdministration citile de 1'Egypte de Taudnement de Diocletien d la cróation du diocese (248-382), Bruxelles 1964, ss. 339; C. Yandersleyen J Chronologie desprifets d’Egypte de 284 &395, Bruxelles 1962, ss. 202; G. Rouillard, VAdministration ctoim d« 1'Egypte Byzantine, Paris 1928, wyd. 2, ss.-268 (dotyczy głównie VI w.).

I llstoria chrześcijaństwa na terenie Egiptu: M. Naldini,IICristianesimo inEgitto. Lettere primte mdpapiri dei secoli II-IV, Firenze 1968, ss. 414; E. R. Hardy, Christian Egypt: Church andPeople. Christia-i nlty and Nationalism in the Patriarchate of Alexandria, New York 1-952, ss. 241.

Historia prawa i instytucji administracyjnych: R. Taubenschlag, 7%<? Law of the Greco-Romanm Egypt in the Light of the Papyri. 332 B. C. — 640 A. D., Warszawa 1955, ss. 789.

Wreszcie warto czytelnika, który nie miał okazji zetknąć się z papirusami, zachęcić do przeczytania! prac popularnonaukowych cytujących mnóstwo tekstów, dających poznać typ dokumentów i smak epoki: 1 J. Muntcuffel, Ze świata papirusów, Wrocław-Waszawa 1950, ss. 164; A. Świderkówna, Kiedy piaski egipskie J przemówiły po grecku, Warszawa'1959 (i następne wydania), ss. 235.

Rozdział VI. NUMIZMATYKA

1. NUMIZMATYKA GRECKA

ALEKSANDRA KRZYŻANOWSKA

Nazwa „moneta grecka” ma bardzo szeroki zasięg. Rozumiemy pod nią nie tylko emisje monetarne powstałe na terenie krain, będących etnicznie greckimi, lecz wszystkie wytwory tego rodzaju pochodzące z objętych wpływem kultury greckiej obszarów, zamieszkanych przez ludzi posługujących się przeważnie w legendzie monetarnej językiem greckim. Krótko mówiąc, są to te wszystkie monety, które noszą na sobie wizerunki wykonane według kanonów sztuki greckiej, opatrzone w większości napisem greckim.

Do naszych czasów przetrwało ogromnie wiele monet greckich rozmaitego typu. Mimo pewnych cech wspólnych, które pozwalają na pierwszy rzut oka odróżnić monety greckie od rzymskich czy wschodnich, mają one cechy specyficzne dla każdej mennicy, styl charakterystyczny dla poszczególnych epok. Niestety w tym krótkim zarysie nie jestem w stanic dać dokładnego przeglądu wszystkich typów monet, wszystkich ich rodzajów czy odmian. Niemożliwym jest nawet omówienie wszystkich mennic, których w okresie największego rozwoju można wyliczyć przeszło 1000 w śwfecie greckim, a cóż dopiero opisać jednoznacznie sposoby identyfikowania ich emisji. Poza tym trzeba wziąć pod uwagę, że przy dzisiejszym stanie badań nie stać nas jeszcze na danie pełnej syntezy systemów monetarnych i roli ekonomicznej monety greckiej, jej obiegu i wartości 'nabywczej. W części szczegółowej, w układzie chronologicznym można więc było zająć się tylko najbardziej charakterystycznymi ośrodkami, których monety odgrywały ważniejszą rolę w świecie antycznym, i to w sposób skrócony. Z konieczności większą część mennic pominięto milczeniem, Podkreślano tu artystyczne znaczenie monet greckich nie tylko dlatego, że są one wybitnymi dziełami sztuki swego okresu, ale i dlatego, że zmieniający się styl przedstawień stanowi niejednokrotnie podstawę do określenia czasu powstania danego egzemplarza.

Niniejszy zarys ma więc na celu ogólne zorientowanie w zagadnieniach związunycli z monetą grecką, aby posługując się licznymi dziś katalogami i bogatą literaturą przedmiot n można było łatwiej trafić do szczegółowego materiału.

WIADOMOŚCI WSTĘPNE

Początki monety greckiej. Moneta jako miornik wartości i podstawowa jednoiiku płatnicza nie była wynalazkiem jednorazowym. Powstała ona jako wynik długotrwałej ewolucji, której podlegał handel od iinjdiiwiunjiizyehezaKów. Od najprymitywniejszej wymiany