39406 skanuj0018 (240)

44

seksualną odmienność, lecz problemy życiowe, rodzinne i emocjonalne. Ale problem jest o wiele bardziej skomplikowany. Koledzy Abrahama

0    tym samym kolorze skóry pytają go, czy biali pacjenci skłonni są otworzyć się przed nim bez zahamowań. Yergese odpowiada twierdząco, w przekonaniu, że dzieje się tak dlatego, iż są pewni, że on nie poddaje ich osądowi, gdy zwierzają się ze swego stylu życia oraz informują, jak zetknęli się z wirusem. Jednak dodaje też, że być może są oni przekonani o braku prawa kolorowego lekarza do tego, by ich osądzać, bowiem prawo lo byłoby naturalnym przywilejem białego.

Symptomatyczny jest tu tytuł: Mój własny kraj. Hinduscy bohaterowie filmów Nair mają zazwyczaj różny stosunek do rodzinnego kraju

1    własnego statusu, nie wszystkim doskwiera los człowieka wykorzenionego, nie wszyscy chcieliby do Indii kiedykolwiek wrócić. W tym wypadku tytułowe sformułowanie wkłada Nair w usta lekarza, który tu właśnie, w małym miasteczku Tennessee znalazł swoje miejsce na ziemi. Natomiast Hysterical Blindness według powieści Ayn Rand to skoncentrowany na problematyce kobiecej film, którego bohaterkami nie są tym razem Hinduski, lecz białe kobiety. Tytuł odnosi się do neurotycznej przypadłości - przejściowej ślepoty spowodowanej stresem. Nair analizuje problem samotności pracujących kobiet, których główne pragnienie znalezienia mężczyzny i odwzajemnionego uczucia, przeradza się we wszechogarniającą, neurotyczną obsesję. Nair podniosła problem niewątpliwie aktualny i doniosły, lecz niepotrzebnie ubrany w „kostium" neurozy, który go wprawdzie wyostrza, ale zarazem marginalizuje. Hysterical Blindness jest daleka od ideologii feministycznej, w taki lub inny sposób dochodzącej do głosu w filmach Nair. Jej bohaterki mniej lub bardziej konsekwentnie zmierzały do samorealizacji, w której związek z mężczyzną był jednym z czynników, ale jednak nie jedynym. Dążenie to nie słabło nawet w takich społeczeństwach jak hinduskie, gdzie presja tradycji czyni z zamążpójścia obowiązek i cel życia kobiety.

Tym razem jednak Mira Nair zrobiła film o białych kobietach z niewielkiego Bayonne w New Jersey. Bohaterki są zarazem silnie zindywidualizowane jako odrębne i wyraziste postaci, ale też i reprezentatywne jako przedstawicielki rzeszy kobiet samotnych, którym - jak to się powiada - „nie ułożyło się życie". Mieszkają one w nieciekawym otoczeniu, nie realizują się w pracy służącej jedynie zarabianiu pieniędzy, nie mają żadnych aspiracji, by coś w nim zmienić poza swoją samotnością i związanym z nią statusem. Jest to przejmująco gorzka opowieść o kobietach, które w znalezieniu miłości widzą jedyną szansę na lepsze, szczęśliwe życie. Film mówi o trzech rodzajach samotności. Beth, sama wychowująca dziesięcioletnią córkę, rozdarta jest między obowiązkami macierzyńskimi i pragnieniem przygody, rozrywki, odmiany, co stawia ją w obliczu nieustannych dylematów. Pozostająca bez partnera Debbie jest kobietą, której pierwsza młodość, podobnie jak w przypadku Beth, właśnie przemija i która wszelkimi sposobami usiłuje podkreślić swoją fizyczną i seksualną atrakcyjność, wręcz zachwalając w wulgarny sposób swoje w tej mierze uzdolnienia. Obie szukają przygód w barze, jedynym miejscu, gdzie można kogoś spotkać, ale zarazem takim, gdzie nowo poznani mężczyźni nie rozglądają się za stałymi partnerkami, dając się ewentualnie poderwać na jedną noc. Debbie i Beth są zachłanne, wręcz drapieżne w swym desperackim dążeniu do zdobycia mężczyzny i choć mają za sobą raczej zniechęcające doświadczenia, z tą samą naiwną wiarą „inwestują" swoje uczucia i pragnienia w kolejną przelotną przygodę, mającą przynieść tym razem romantyczną miłość i perspektywy trwałego związku. Niestrudzonym łowczyniom przeciwstawiony zostaje indyferentyzm mężczyzn, którzy przychodzą do baru, by grać w bilard, coś wypić i cieszyć się własnym towarzystwem. Wydają się oni raczej opędzać przed kobietami niż szukać okazji. Nie próbują zdobywać, ulegają i to raczej niechętnie, bez żadnego zapału. Dramatyczna konfrontacja między Debbie i jej ostatnim chłopakiem (zresztą tylko ona go za takiego uważa) w jednej z ostatnich scen filmu, ukazuje jak bezgraniczna przepaść dzieli światy, w których oboje żyją. Debbie szuka sposobu na budowanie jakiejkolwiek więzi - namawia go do tańca, zachęca do rozmowy, próbuje nawet gry w bilard, natykając się wyłącznie na obojętność i odrzucenie.

Paradoksalnie, uczuciową więź z mężczyzną nawiązuje jedynie starzejąca się matka Debbie, której nieśmiały adorator, pogodny emeryt, okazuje zainteresowanie, przywiązanie, a wreszcie miłość i gotowość zawarcia trwałego związku. Mimo że starym kochankom szczęście zdaje się początkowo sprzyjać, to i ta historia nie znajduje happy endu. Bohater nagle umiera i pełna nadziei kobieta staje znów w obliczu samotności. Mira Nair postawiła w tym filmie na aktorstwo wyjątkowo trafnie dobierając wykonawców. Urna Thurman (Debbie), Juliette Lewis (Beth) i Gena Rowlands (matka Debbie), której partneruje Ben Gazzara, tworzą zespół wyjątkowo dobrany. Jednak tytułowa „histeryczna ślepota" zabarwia grę młodych kobiet jaskrawą przesadą, dramaturgicznie uzasadnioną, ale utrudniającą, jeśli nie umożliwiającą jakąkolwiek identyfikację. Bohaterek nie sposób polubić, choć zapewne nie było to zamiarem reżyserki.

Po tym filmie Mira Nair wzięła udział w realizacji głośnej nowelowej produkcji upamiętniającej atak na World Trade Center - 11'09"01 (2002). Nair jest autorką dziewiątego epizodu, który zdaje sprawę