39974 P1020929 (3)

feremy Ri/kin

re-engineering w firmie daje typowy efekt w postaci likwidacji ponad 40%. zaś niekiedy nawet 75% miejsc pracy. Re-engineering w szczególności grozi zwolnieniem z pracy menedżerom średniego szczebla zarządzania. Hammer szacuje, że około 80% tej kategorii miejsc pracy^- jest zagrożone likwidacją^{1 2}.

Gazeta „Wall Street Journal” szacuje, że w całej gospodarce Stanów Zjednoczonych re-engineering może likwidować rocznie od 1 do 2,5 miliona mie|sc pracy w najbliższej przyszłościⁿ. Do czasu, gdy zakończy się pierwszy etap re-engineeringu, według niektórych badań przewiduje się utratę 25 milionów miejsc pracy w sektorze prywatnym, który^- obecnie zatrudnia ok. 90 milionów osób. W Europie i Azji, gdzie restrukturyzacja i nowe technologie mają równie silny wpływ na zatrudnienie, analitycy oczekują w najbliższych latach podobnych redukcji. Ekonomiczne i społeczne konsekwencje re-engineeringu martwią konsultantów. Jeden z nich, John C. Skeritt, mówi, że istnieje bardzo wiele sposobóyy likwidacji miejsc pracy, ale nie wiadomo, gdzie mogą powstać nowe. Inni, jak np. John Sculley, który niegdyś pracował w spółce Apple Computer, sądzą, że reorganizacja pracy może być tak powszechna i destabilizująca, jak samo nadejście rewolucji przemysłowej. „To może być największy problem społeczny przez następne 20 lat", mówi Sculley³. Hans Olaf Henkel, dyrektor naczelny IBM Deutschland, ostrzega przed nadchodzącą rewolucją⁴.

Skutki rewolucji komputerowej oraz re-engineeringu stanowiska pracy są najbardziej wymowne w sektorze produkcyjnym. 147 lat po tym, gdy Karl Marks wzywał robotników całego świata, by się łączyli, Jacques Attali, francuski minister i doradca w sprawach technologii socjalistycznego prezydenta Franęois Mitterranda, z przekonaniem głosił koniec ery robotników. „Maszyny są nowym proletariatem - oświadczył Attali — klasie robotniczej wręcza się wypowiedzenia pracy"⁵.

Koniec pracy

Coraz szybsze tempo automatyzacji przybliża światową gospodarkę do dnia, kiedy w fabrykach nie będzie robotników. W latach 1981-1991 w Stanach Zjednoczonych zlikwidowano ponad 1,8 miliona miejsc pracy w produkcji^{6 7}. W Niemczech producenci pozbywali się robotników jeszcze szybciej likwidując ponad 500 tysięcy miejsc pracy w okresie 12 miesięcy lat 1992-93“. Spadek liczby miejsc pracy w produkcji wynika częściowo z długookresowego trendu do zastępowania ludzi maszynami. W latach 50. liczba miejsc pracy w przemyśle wytwórczym spadła do 30%, a w latach 80. do 20%. Dziś robotnicy stanowią mniej niż 17% ogółu zatrudnienia Konsultant do spraw zarządzania Peter Drucker szacuje, że w następnej dekadzie liczba ta w produkcji będzie nadal spadać, aż do poziomu poniżej 12% wszystkich zatrudnionych w Stanach Zjednoczonych⁸.

W latach 80. przyjęło się winić zagraniczną konkurencję i jej tanią siłę roboczą o spadek liczby miejsc pracy w sektorze produkcyjnym Stanów Zjednoczonych. Ostatnio jednak speqaliści zmieniają swoją ocenę w świetle nowych wnikliwych badań nad tym sektorem. Znani ekonomiści, Paul R. Krugman z MIT oraz Robert L. Lawrence z Uniwersytetu Harvarda, sugerują na podstawie obszernych danych, że wyrażane powszechnie w latach 50. i 60. zaniepokojenie z powodu możliwej redukcji zatrudnienia robotników przemysłowych wskutek automatyzacji, jest obecnie bliższe prawdy niż niepokój o miejsca pracy w produkcji, które miałaby zlikwidować zagraniczna konkurencja⁹.

Choć liczba robotników nadal spada, wydajność produkcji przemysłowej stale wzrasta. W Stanach Zjednoczonych na początku lat 80. rosła w tempie nieco powyżej 1% rocznie, zaś wskutek komputeryzacji i restrukturyzacji stanowisk pracy skoczyła do poziomu ponad 3%. W latach 1979—92 produktywność w sektorze wytwórczym wzrosła o 35%, natomiast zatrudnienie skurczyło się o 15%¹⁰.

1

Conference Stresses fob Innovation, „Washington Post" 25.07.1993 s. D5; A Ragę to Rz-engineer, Tamże s. HI.

2

P Cyt. wg Into the Darie: Rough Ride Ahead for American Workers, „Training" 7/1993 s. 23.

3

■■ Prict of Progress.

4

Germany Fights Back, „Business Week" 31.05.1993 s. 48.

5

Jacques Attali, Millennium: Winners and Losers in the Corning World Order, New Tork: Random House, 1991 s. 101.

6

Donald L. Barlett, James B. Steele, America: What Went Wrong?, Kansas City: Andrews and McMeel, 1992 s. XI.

7

Germany Fighls Back, s. 49.

8

Barlett, Steele, dz. cyt. s. 18; Peter F. Drucker, Post-Capitalist Society, New York: HarperCollins, 1993 s. 68.

9

Paul Krugman, Robert Lawrencebert, Trade, Jobs and Wages, „Scientific American" 4/1994 s. 46, 47.

10

The Myth of Manufacturing's Declme, „Forbes" 18.01.1993 s. 40; John Judis, The Jobless Reconery, „The New Republic" 15.03.1993 s. 22.