40132 skanuj0004 (186)

1.2. Nowe badania

Poza wczesnym rozpoznaniem istotną rolę w rehabilitacji uszkodzeń słuchu u dzieci pełni wcześnie podjęta terapia z zakresu pedagogiki specjalnej, zaopatrzenie w aparaty słuchowe, opieka akustyka i przygotowanie rodziców do kontynuowania audytyw-no-werbalnego wychowania dziecka z wadą słuchu w domu. Wszystkie te czynniki nie działają w oderwaniu od siebie, lecz są ze sobą ściśle powiązane i wzajemnie się warunkują. Tak szeroko pojęta rehabilitacja dzieci z wadą słuchu powinna być podjęta jeszcze przed ukończeniem pierwszego roku życia. Przemawiają za tym:

1.2.1. Wykorzystanie fazowego rozwoju zmysłów i dużej plastyczności dziecięcego mózgu

W terapii słuchu i mowy u niemowląt i małych dzieci z uszkodzonym słuchem chodzi o wykorzystanie fazowego rozwoju zmysłów i dużej plastyczności dziecięcego mózgu. Fazowość rozwoju zmysłów polega na tym, że poszczególne zmysły rozwijają się w pełni lub — jak w przypadku utraty słuchu — osiągają możliwą zdolność funkcjonowania tylko wtedy, gdy są intensywnie stymulowane w okresie ich rozwoju. Okres stymulacji jest przy tym ograniczony. Pojęcie plastyczności dziecięcego mózgu oznacza, że kompensacyjne i reorganizacyjne możliwości mózgu są znacznie większe w najwcześniejszych fazach rozwoju dziecka niż w późniejszych okresach życia.

Rozwój słuchu u niemowląt i małych dzieci podlega stałemu, rozłożonemu w czasie procesowi dojrzewania i uczenia się. Dziś już wiadomo, że proces ten rozpoczyna się w dwunastym tygodniu ciąży i trwa do dziesiątego roku życia, przy czym plastyczność, sensytywność i rozwój centralnego układu nerwowego są największe w pierwszych dwóch latach. Wszelkie procesy rozwojowe przebiegają wówczas najszybciej i najczęściej podlegają różnym korzystnym zmianom, takim jak różnicowanie dendrytów (den-dryty = rozgałęzione wypustki komórek nerwowych), tworzenie lynnpN (Hynapsa = połączenie) i myelinizacja (myelina = substan-ą|u kii warta we włóknach nerwowych). Osiągają w tym czasie ■wól punkt kulminacyjny i zostają zakończone. Takiego zdania ■ty przedstawiciele nauk medycznych i dyscyplin pokrewnych. Ni-

przytaczamy kilka wypowiedzi na ten temat.

l*rof. dr med. Wolfgang Schlote, Instytut Badań Mózgu im. Miihii Plancka, Frankfurt nad Menem:

Drzewo dendrytów komórki nerwowej w mózgu, a tym samym liutiut ich połączeń, rozrasta się gwałtownie w okresie dojrzę-wen i u mózgu. [...] Dziś już wiadomo, że 70-75% powstających między komórkami nerwowymi połączeń warunkowanych jest Hr nr tycznie. [...J Natomiast 25% połączeń powstaje pod wpływem odpowiednich bodźców. [...] Wniosek stąd, że natura stwarza nom możliwości tworzenia dodatkowych połączeń pod wpływem odpowiedniej stymulacji zmysłów warunkowanej bodźcami zewnętrznymi, przy czym te dodatkowe połączenia powstają tylko l wyłącznie w wyniku stymulacji zmysłów (1990, 40 — 41).

Ilrak odpowiedniej ilości połączeń można niemal w pełni korygować do trzeciego — czwartego roku życia, w późniejszym okresie udaje się to tylko częściowo (1990, 47).

Prof. dr med. Rainer Klinke, Centrum Psychologii Uniwer-■ytntu we Frankfurcie n. Menem:

Wszystkie procesy neuralne kształtują się we wczesnym dzieciństwie i później funkcjonują w ciągu całego życia. Jeżeli funkcje te nie zostaną ukształtowane w odpowiednim czasie lub nieprawidłowo utrwalone, to korekta w pewnym wieku nie jest już możliwa (1990, 78).

Prof. dr med. Peter Plath, naczelny lekarz kliniki HNO szpitala Prosper w Reklinghausen:

Dziś wiemy [...], że w okresie przedporodowym, a w szczególności w pierwszych miesiącach po urodzeniu, aż do ukończenia pierwszego roku życia, w ośrodkach słuchowych zachodzą ważne

23