40303 skanuj0042 (30)

Innym źródłem uzyskania żelaza w kowalstwie etnofra nym, powszechnie wykorzystywanym do dnia dzisiejszego, J złom żelazny inaczej zwany ..szmelcem”. Wydaje się, że tk sposób ponownego wykorzystania, żelaza bądź przez zak przedmiotów zepsutych bądź oddawanie ich przez zamawia; cego do przeróbki mogło być i było wykorzystywane rów w okresach wcześniejszych. Dlatego też bardzo ostrożnie na ży podchodzić do tzw. przedmiotów uszkodzonych, znoi nych w czasie prac wykopaliskowych na terenie kuźni.

Jak wyżej wspomniano, podstawowym surowcem do wyt rzanla żelaza w okresach wcześniejszych była ruda darnio której złoża znajdują się w zasadzie na terenie całej P Z biegiem czasu stopniowo wzrastało wykorzystywanie rud

0    większej zawartości procentowej żelaza, natomiast ilość rui darniowych w cyklu produkcyjnym malała. Aby prześledzi

1    stwierdzić źródło pochodzenia rudy w poddanych badaniom przedmiotach objętych niniejszą pracą dokonano całego szeregu badań specjalistycznych, korzystając z pomocy odpowiedź nich specjalistów. Po wyselekcjonowaniu odpowiednich przedmiotów pierwszą fazę analiz stanowiły badania przy pomocy widma spektrograficznego 1 na jego podstawie określenia składu chemicznego przedmiotów. Po uzyskaniu tych danych, aby móc podporządkować poszczególne przedmioty określanym dożom rudy. oparto się na występujących w nich pierwiastkach śladowych, charakterystycznych dla poszczególnych rodzajów rud.

Ogółem poddano analizie 36 przedmiotów, z tego 5 podków i 31 gwoździ*. Z wieków XIII—XV st. Gnojowa Góra i Zamek Królewski próbki 1 do 18 oraz porównawczo z Krakowa 19—22, Wrocławia 23—26, Soliny 27—34.

Analizie Ilościowej poddano 12 przedmiotów otrzymując następujące wyniki:

V AnaJttą wykonał mgr int Jony TrawIMkl i I ruty lutu Produktów NaUomftk w Warna*le metodą widmo epektiotmego.

M

podkowa 1.

(todkowa 2.

podkowa 3.

podkowa 4.

fosfor	—	0.1%
mangan	—	0.1%
cynk	—	0.1%
krzem	—	0.5 do 1%
magnez	—	0.2%
glin	—	0,001%
miedź	—	0,01%
wapń	—	0,03%
sód	—	0.1%
potas	—	1%
węgiel	—	0.1%
fosfor	—	0.1%
mangan	—	0.1%
cynk	—	0,05%
krzem	—	0.5%
magnez	—	0.1%
glin	—	0,005%
miedź	—	0.01%
wapń	—	0.03%
sód	—	0.1%
potas	—	1%
węgiel	—	0.15%
fosfor	—	0.1%
mangan	—	0.1%
miedź	—	0,012%
wapń	—	0.1%
potas	—	1%
węgiel	—	0.1%
fosfor	—	0.1%
mangan	—	ślady
cynk	—	0,04%
krzem	—	0.1%
magnez	—	0.02%
miedź	—	0,002%
wapń	—	0.01%