40633 Obraz3 (10)

izomeryzacja

CHjCMCM,..

Izobutan

Izobutan utyty jako eubatrat w procoala okao umotliwla otrzymania alkoholu lzoamylowego (3-metylobutanol-1) i • •*.

(CHa)_aCHCH_aCHaOH .

Alkohol tan (temp.. wr*. 130°C) (a taksa jogo ootry) wykorzystują alg jako rozpuasczalolk.

Chlorowania lzobutanu gazowym chloran przeprowadza alg w temp. 0°C, a produktom jaat chlorek motyloallilu (temp. wrz. 72°C)i

CHj-C-CM, ♦ Cl, -» CH,—C—CH,CI * MCI .

II    •    II

CM, *'•

Jaat to aubetancja bardzo reaktywna, wykorzystywana jako półprodukt do kilku ayntaz prowadzonych w malej skali. Ha o wiała mniejoza znaczenia nit chlorek allilu. Chlorowanie propylenu do chlorku allilu przebłaga v zupełnie odmiennych warunkach nil chlorowania isobutenu do chlorku mety-loallilu.

Najbardziej dynamicznie rozwijającym aig kierunkiem przerobu lzobu-tenu jaat produkcja eteru metylowo-tert-butylowego, który powataje w reakcji lzobutanu z metanolem (p. 4.12).

CltjClłjCHjCH,

n-butan

Przemysłowe zastosowanie lzobutanu

Izobutan jest podstawowym surowcem do produkcji najwyższej jakości paliw silnikowych - alkilatów, co realizowane jaat w procesie katalitycznego alkilowania lzobutanu gazowymi olefinami C,-C*. drugim kierunkiem przerobu lzobutanu jaat odwodornlenie do izobutenu (p. 4.0).

Przemysłowa zastosowanie n-butanu

W przemyśle przeprowadza się utleniania n-butanu, odwodornienie i izomeryzację do izobutanu (rys.105). W wyniku utlenienia n-butanu można otrzymać bezwodnik maleinowy (podobnie jak z n-butenów, przy czym etoeu-je aig wyższg temperaturę, tj. 450-S00°C, oraz odpowiednio dostosowany katalizator, który przyspiesza utleniajgee odwodornienie n-butanu do n-‘-butanów bgdgca pierwszym stadium przekształcenia n-butanu w bezwodnik maleinowy) lub kwas octowy (p. 4.16).

4.9. BUTANY

n-Butan (temp. wrz. -0,6°C) i izobutan (temp. wrz. -11,7°C) ag palnymi, bezbarwnymi, łatwo skraplajgcymi aig gazami. Wchodź* w skład tzw. gazu płynnego w mieszaninie z propanem; n-butan jest częściowo rozpuszczalny w wodzie - w 100 om³ M,0, w temp. 17°C rozpuszcza alg 15 car n-butanu.

Butany wyodrębnia aig z surowców naturalnych. 2ródlem butanów ag ga-ly ze stabilizacji ropy naftowej (wa frakcji c„ zawartej w tych gazach >rzawala n-butan w ilości 3-5 obj. na 1 obj. lzobutanu) oraz gaz ziemny jazollnowy zawlerajgcy 4-5% butanów. W gazie* ziemnym bezgazolinowym bu-:any praktycznie nie występujg. Źródłem butanów sg również gazy z proca-.ów przetwórczych ropy naftowej, np. gaz z krakowania katalitycznego za-iera przeciętnie 1% n-butanu i 3,51 lzobutanu. W porównaniu do nitazych lkanów butany sg najłatwiej skraplajgcymi się gazami, co wykorzystuje jig do wyodrębnienia ich z mieszaniny cj-Ć„. Hiaszaning butanów rozdzia-a alg na poszczególne węglowodory w kolumnie rektyfikacyjnej pracujgcej pd ciśnieniem .0,8 MPa odbierajgc jako frakcję ezczytowg izobutan. Po-Lawet w przemyśle organicznym odczuwa alg niedobór lzobutanu, dodatkowe .ości tego węglowodoru uzyskuje się w procesie izomeryzacji n-butanu

L 3.3.4.6) i ,    ...

Rys. 105. Kierunki wykorzystania n-butanu w syntezie organicznej

Produktami: odwodornienia n-butanu mogg byc n-buteny (p. 4.8) lub butadlen-1,3. Jednuatopniowe odwodornienie n-butanu do but*di«nu-l,3 przebiega w temp. 600-625°C, pod ciśnieniem 0,02-0,04 HPa, w obecności katalizatora Cr_aO_a/Al_aO_a :

. CH_aCH_aCH_aCH_a -» CH_a=CH-CH=CH_a •    2 H_a •

Butadien-*!,3 jest najprostszym przedstawicielem węglowodorów dieno-wych. Jest łatwo palnym gazem o aromatycznym zapachu, o temp. wrz. -4,4°C, łatwo ulega akroplaniu. W przemyśla wykorzystuje aig go do pro-

4