42074 Mikrobiologia4

186 Zakażenia grzybicze u zwierząt

składniki, nawet jeśli występują w śladowych ilościach. Duża termotolerancja także sprzyja ich powszechnemu występowaniu.

Etiopatogeneza zakażeń

Do rodzaju Aspergillus należy ponad 150 gatunków grzybów, lecz tylko około 20 z nich opisywano jako potencjalne czynniki chorobotwórcze opor-tunistycznych zakażeń u ludzi i zwierząt. Aspergiloza jest traktowana jako zoonoza, ponieważ nie można wykluczyć, że w sprzyjających okolicznościach możliwa jest transmisja zakażenia ze zwierząt na ludzi. Najczęściej opisywano przypadki aspergilozy u psów, kotów, gadów i ptaków.

U psów i kotów aspergiloza najczęściej występuje w postaci płucnej lub rozsianej, pierwotnie zaczyna się jednak zwykle od zmian w jamie nosowej. Aspergillus fumigatus i A. terreus to gatunki najczęściej izolowane z przy-paclków klinicznych. Dokładny mechanizm powstawania infekcji nie jest do końca poznany, aczkolwiek wiadomo, że istnieje wiele czynników sprzyjających zakażeniu, takich jak: bardzo młody albo bardzo podeszły wiek gospodarza, agresywna, przedłużająca się terapia antybiotykowa lub steroidowa, ciąża, okres karmienia, choroby metaboliczne - cukrzyca, niedobory mikroelementów i witamin, podawanie leków immunosupresyjnych, choroby ogól-noustrojowe, choroby rozrostowe układu białokrwinkowego, nowotworowe, choroby przebiegające z zaburzeniem czynnościowym układu immunologicznego. Wśród miejscowych czynników predylekcyjnych wymienić należy również nieprawidłowości anatomiczne bocznej ściany lub przegrody nosowej, przewlekłe zapalenie zatok przynosowych o innej etiologii.

Mimo powszechnego występowania grzybów z rodzaju Aspergillus endemicznie mogą występować gatunki o większej zjadliwości: Aspergillus terreus, A. fumigatus, A. nidulans, A. flavus, A. deflectus, A. oryzae i A. niger. Przy ekspozycji na wyjątkowo dużą liczbę zarodników zakażeniu ulegać mogą również całkowicie zdrowe zwierzęta ze sprawnie działającym układem immunologicznym.

U ptaków aspergiloza rozwija się jako pierwotna bronchopneumonia z objawami duszności, utraty apetytu i apatią. Często obserwowane są również zmiany w tchawicy (tracheitis) i workach powietrznych. Obserwuje się też zaburzenia równowagi, ruchy mimowolne w przypadku postaci rozsianej obejmującej również mózg. W płucach,, workach powietrznych, na błonach śluzowych i w narządach obserwuje się zmiany ogniskowe w postaci żółtawych guzków różnej wielkości (fot. 94). W jamie opłucnowej może gromadzić się duża ilość płynu wysiękowego.

Fotografia 94. Chroniczna aspergiloza u ptaków. Guzkowate, rzekomogruźlicze zmiany serowaciejące Źródło: http://www.wattpoukry.com/uploadedImages/Watt_Poultry/ /Poultry_International/Articles/0701PI-F-DuckDiseases_opt 1 .jpg

U przeżuwaczy aspergilozę opisywano jako asymptomatyczne zapalenie płuc, ale również jako zakażenie gruczołu mlekowego. Zmiany występowały też w łożysku, w konsekwencji doprowadzając do ronień. Grzybicze zapalenie płuc może być przyczyną szybkich zejść śmiertelnych. Obserwowano też zmiany w obrębie błony śluzowej jamy nosowej. W postaci przewlekłej obserwowano w płucach zmiany przypominające gruźlicze (fot. 94).

U koni opisywano grzybicze rhinitis charakteryzujące się dusznością i guz kowatymi zmianami na błonie śluzowej jamy nosowej. Opisywano też aspergilozę płucną, często towarzyszącą ostremu zapaleniu jelit o innej etiologii. Przy rozsianej postaci aspergilozy u koni opisywano też zaburzenia motoryki