42656 strona0007 (10)

44 Mluliy Ztbrowika I Zofia Hubska

wet najważniejszych tylko ośrodków nie było możliwe I należało raczej skupić uwagę na rozwoju problematyki badawczej.

Nasz przegląd zaczynamy od kilku krajów Europy Zachodniej o nn) dawniejszych tradycjach, następnie przedstawiamy rozwój psychologii dziecka w Stanach Zjednoczonych, by potem przejść do charakterystyki odmiennej i swoistej w swym rozwoju i założeniach psychologii w Zwlą* ku Radzieckim. Na końcu omawiamy najbliższe nam sprawy polskie) psychologii rozwojowej, z jej pierwotnym ciążeniem ku psychologii nie mieckiej i francuskiej oraz znamiennym zwrotem po II wojnie światowej, w związku z rewolucyjnymi przemianami ustrojowymi w naszym kraju, ku ideologicznym i teoretycznym założeniom psychologii marksistowskiej

A.    Psychologia rozwojowa w Europif. Zachodniej Opracowała Maria Żebrowska

W Niemczech na czołowe miejsce wysuwa się wymieniany już pr*e» nas William Stern (1871 - 1938), wieloletni kierownik Instytutu P»y« ehologicznego w Hamburgu (1916 - 1933), autor pierwszej obszernej monografii o rozwoju mowy dziecka, badacz psychologii małego dziecku zagadnień inteligencji i dokonywania jej testowych pomiarów (m.in. nu tor koncepcji „ilorazu inteligencji”), problematyki zeznań dzieci Jako świadków i psychologii sądowej, psychologii różnic indywidualnych, twói ca znanej nam już teorii konwergencji i zwolennik pedologii, przedstawi ciel wyraźnie idealistycznej teorii personalizmu, płodny pisarz i rzutki or ganizator ^!. Przewrót hitlerowski zmusił go, jak wielu innych antyfasry stowsko nastawionych psychologów niemieckich, do emigracji. Zmarł w Stanach Zjednoczonych w 1938 roku.

Dużym wpływem i poczytnością cieszyły się w latach dwudziestych także prace Edwarda Sprangera (1882- 1963), profesora filozofii w Berlinie, przedstawiciela tzw. psychologii humanistycznej czy p» y chologii kultury*, opierającej się na introspekcji i intuicyjnym ro zumieniu osobowości ludzkiej jako pewnej „struktury”, która tworzy ulij w rozwoju dzięki przeżywaniu wartości kulturowych i wrastaniu w niw W monografii o psychologii wieku młodzieńczego Spranger zastosował m.in. swą słynną niegdyś, ale mocno krytykowaną typologię „form życiu

•    W. Stern Die Kindersprache (wspólnie z Klarą Stern), 1907; Psychologie de» Jrtihen Kindhelt. Wyd. T —1914, wyd. V— 1928; Die Intelligcnz der Kinder uitrf Jugendllchen, 1920 (/ntelłpencja dzieci i mlodzieiy, 1927); Anfdnge der Rei/e/eil, 1925; Psychologie auf personalistischer Grundlagc, 1935, i in.

•    Por wykład I krytykę pedagogiki kultury: w: Zaryi pedagogiki, pod rrd

B.    Suchodolskiego. Wnrsziiwn 1962, t. I, s. 225 - 228; t. II, *. 50-51.

•    ¹ Udoili mianowicie ludzi ze względu nu Wartości, do któryc h dą-•« typy teoretyczny, ekonomiczny, polityczny, .społeczny, religijny

•    «ny Ikiychologlą okresu dojrzewunln zajmowali aię również Inni

(.••I ,imwIo niemieccy o równio idealistycznych poglądach, np. A. B u -U 1 n n, (» T n m 1 l r 7 i In.; jednakże nic wnieśli oni tuk oryginalm-"i.i a)wiek spornego) wkludu do psychologii, jak Sprangcr.

- ma¹ IJuJu¹ ej nic; w latach dwudziestych w Niemczech psych o-, || posilać i¹ bezpośrednio znuczenic dla psychologii rozwojowej

I. ........ Kurta Koffkl (1806- 1941)• i Kurta Lewina (1800-

1. Im/ /muc my wpływ na badania inteligencji i uczenia sic; u dzieci I, u¹ Młynne ekNperymcnty Wolfganga Kohlera nad szympansa-l I, » w i n • rozwinął własną teorię pola (psychologia t o -I glinu)! opartą na niej teorię osobowości. Teorio Jego l.il, Udo dyskusji, ale jego eksperymenty z zakresu rozwojowej „h ł»M| psychologii dziecka, dotyczące m.in. związku między frustra-1 NgiMiJą. odfgraiy dużą rolę w psychologii amerykańskiej — wyemigro-, im^{1 1} innymi, wymienionymi wyżej przedstawicielami psychologii ^    1 l . iluoów Zjednoczonych po dojściu Hitlera do władzy.

1 ll wojnie śwlutowsj w obu państwach niemieckich psychologia „ I 1    wielkim trudem, w każdym na innych podstawach ldeolo-

h 1 |. ,o litycznych ¹. Prześledzenie porównawcze tego odrębnego .¹ |o byłoby niewątpliwie rzeczą interesującą.

■ .|_M|, Iinl«'|i/ym może europejskim ośrodkiem psychologu po 1 wojnie •o iwi‘| livI Instytut psychologii w Uniwersytecie Wiedeńskim w A u -

1

   ¹,....._-r| fiibfiu/orniei, 1014; Psychologie des Jugendaltera, 1024.

•    v ¹|m|ii mis)¹! ach tego rozdziału odwołujemy się do pawnych znanych kleniu

* |»ychologll, Jak; psychologia postaci, psychonnullza, behawlnry/iii i I.HMiklurystyka wykraczałaby poza ramy naszych głównych rozważań, to , u ||||,.. infoimac)# odsyłamy Czytelników do podręczników psychologii ogólni), U,.,.¹ Ho |na< T. Tomaszowskiego (1071, 1008) 1 podręczniku W. S/ewt żuka 1 i4, ,Mm IT I, Warszawa 1002. PZWS), a I ,, 1(1,11 dlii Hru»nlloi/4^,ri der psychiichen Hntwlcklung, 1010.

nohloi Inielllgen. prUJungen an Menschenafftn, 1021 (2 durchgrschcnc Auli. I lalMgsMł|irtt/uni/an an Zlnfhropoidcn, 1017).

•    I . ¹ih A dynamie thenry uf peraonality, 1033; 1'rlnclpli’s of topnloglcal psy min l i ml > uf lou iind raprasrion: An c.rperlment wlth children (wspólnie

, Haiitu, T DainkMi), „Unlyerslty of Iowa .Studlcs in Chlld Wolfare" 1041, t. iii, I ,iiriiii >ii iiggift$ive hehanior in arparimantaly crcafcd socłal cllrnalcs (współ o 141¹i¹411 I K K. W hi te). „Journul of Soclal Piychology” 1030, 10.

•    ■••Holi¹••• prr¹’mlany Ideologiczne oraz pociynunlu organizacyjne I badawcze

,_Mu»!,a)ąi•» do odbudowy zrujnowanaj prwi, hitleryzm 1 wojnę psychologii , iPila iiwiHtiJąio w ostatnim dzlaalęclolaclu, omawia A Kossakowsky w cyto¹ _lfei |.,i |,|„i y Mii hallctki I TpHIngerowoJ (ll»7|).