46394 metody pracy z grupą w poradnictwie zawodowym strona� 81

to w usmikturnlizowaniu zadań i sfery rozwoju społecznego grupy. Pozwoli na „osadzenie’’ się uczestników w sytuacji „tu i teraz"

Komunikat „Ja”

Komunikat /. pozycji „Ja" jest ważna umiejętnością prowadzącego a uczenie członków grupy takiego stylu komunikacji pozwala na konstruktywne udzielanie informacji zwrotnych* sprzyja budowaniu dobicj atmosfery i właściwych relacji pomiędzy uczestnikami Umożliwia zwiększanie się. poziomu zaufania i otwarte mówienie o swoich odczuciach, myślach, postawach, stanowiskach. Komunikat ten jest opaity na faktach i informuje o tym „co widzę, co słyszę, co czuję np. w relacji /. iob<i” w sytuacji porażki lub sukcesu. Pozwala również na określanie własnych potrzeb i oczekiwań.

Komunikacja niewerbalna

Komunikacja niewerbalna, potocznie nazywana „mową ciała" (Thiel, 1992) jest podstawą budowania relacji /. drugą osobą, ale nie należy przeceniać jej znaczenia. Komunikaty niewerbalne są przekazywane i odbierane na poziomie nieświadomym i informują zwykle o naszych emocjach, przeżyciach. Mowa ciała utrudnia kłamstwo i w zasadzie trudno nią manipulować. W relacji z grupą nie jest celowe specjalne uczenie się znaczenia określonych gestów. Potrzebna jest jednak wiedza, jak wykorzystać wskaźniki komunikacji niewerbalnej, aby"skutecznie pracować z grupą. Warto więc obserwować uczestników i sprawdzać znaczenie wysyłanych przez, nich komunikatów niewerbalnych. Można wykorzystywać minimalne wska zówki, które płyną z ich ciała, do budowania hipotez na temat emocji czy nastroju panującego w grupie. Wczesne zaobserwowanie objawów zdenerwowania i napięcia zwiększa skuteczność interwencji prowadzącego.

Komunikacja niewerbalna wyrażana jest poprzez spojrzenie, gesty, dotyk, pierwsze wrażenie.

• Spojrzenie i kontakt wzrokowy

Chodzi tu głównie o wymianę spojrzeń, ich jakość i uważność. Poprzez kontakt wzrokowy następuje pierwsza wymiana informacji pomiędzy partnerami, następuje nawiązanie relacji bądź jej zerwanie. Pracując z grupą można nawiązywać w czasie zajęć kontakt wzrokowy / różnymi osobami. Jeśli niektórzy uczestnicy będą szczególnie przyciągać uwagę prowadzącego (np. kręcą się nerwowo, zaciskają dłonie, sprawiają wrażenie, żc są smutni i przygnębieni itp.). może on sprawdzić, dlaczego tak się dzieje. Może być tak. żc jedni członkowie grupy będą odpowiadać spojrzeniem na kontakt, inni będą go unikać. Zadaniem prowadzącego jest uważne przyglądanie się grupie i dostrajanie do indywidualnych potrzeb uczestników w zakresie nawiązywania kontaktu wzrokowego.

•    Gesty, mimika, postawa ciała

W grupie możemy obserwować gestykulacje uczestników, sprawdzać ekspresjo poszczególnych członków grupy. Mimika pozwoli prowadzącemu na zbudowanie hipotez, dotyczących sposobu wyrażania emocji przez osoby pracujące nad jakimś zadaniem. Sposób siedzenia uczestników, poziom ich otwarcia lub zamknięcia, niepewności, wycofania lub gotowości (ki podjęcia działań jest cenna wskazówka do organizowania struktury i przebiegu zajęć.

•    Dotyk i kontakt fizyczny

i

W pracy z grupa często istotne jest, jakie zapotrzebowanie maja jej członkowie na dotyk, jak organizują przestrzeń, jaki dystans fizycziiy^sychologiczny panuje pomiędzy poszczególnymi członkami grupy. Obserwacja takich niewerbalnych komunikatów pozwala na rozpoznanie, jakiego poziomu bliskości potrzebuje gmpa. Wymiar ten jest wrażliwy na zachowania i emocje charakterystyczne dla poszczególnych faz rozwoju grupy, dlatego warto go obserwować. Przestrzeń i dystans psychologiczny jest budowany w sposób subiektywny i indywidualny dla każdej osoby. Wkroczenie w zbyt intymna przestrzeń wywołuje poczucie zagrożenia i niepewności, blokuje poziom wykonania czynności (np. spada efektywność wykonania zadania), dlatego należy się upewnić, czy można wkroczyć w sferę osobistego dystansu i sprawdzić, jaka odległość jest optymalna. Sfeia intymna człowieka zwykle jest przekraczana z dwóch powodów: z jednej strony / powodu miłości, seksu, intymnych uczuć i bardzo bliskiej relacji, z. drugiej z powodu wrogości i gotowości do otwartego ataku

•    Pierwsze wrażenie

Pierwsze wrażenie odnosi się do pierwszych 30sekund kontaktu między ludźmi, które mogą zadecydować o ich relacji i ustosunkowaniu. Powinno się jednak pamiętać, ze na podstawie mowy ciała można budować hipotezy dotyczące danej osoby. Hipotezy te należy sprawdzać i potwierdzać. Pierwsze wrażenie o uczestnikach grupy jest odbierane nieświadomie, wiec będzie wywierać wpływ na sposób wzajemnego widzenia się osób a prowadzący powinien pamiętać o istnieniu „błędu pierwszego wrażenia." Doświadczeni trenerzy pracujący z wieloma różnymi grupami potrafią jednak bardzo trafnie postrzegać uczestników zajęć nawet po krótkim kontakcie, są bowiem wrażliwi na sygnały płynące z komunikacji niewerbalnej i w sposób naturalny je interpretują (nie oznacza to. żc później ponownie ich nie sprawdzają). W pracy z grupą chodzi głównie o (o. aby prowadzący jłotialił w przypadku błędów uwolnić się od stereotypu, jaki ukształtował w wyniku efektu pierwszego wrażenia. Im większy poziom jego tolerancji różnorodności, tym mniejsze prawdopodobieństwo błędnych ocen. Prowadzący

i