Rys.6. Etapy życia I zadania rozwojowo (Supor, 1984. 1994)
b. okres stabilizacji od 31. do 44. roku życia: wyraźnie zarysowuje się wzór kariery i podejmowane są działania realizujące ten wzór. Dla wielu osób są to lata najbardziej twórcze.
4. Faza konsolidacji (stadium dojrzałości) od 45 do 64 roku życia.
Podejmowane są w niej działania stabilizujące wybraną drogę kariery zawodowej. Chętniej rozwijane są wcześniej realizowane rodzaje aktywności niż inicjowane nowe.
5. Faza schyłku (stadium starości) od 65. roku życia
Zmniejsza się wówczas lub zanika aktywność zawodowa ze względu na ograniczające się możliwości fizyczne i psychiczne. Tworzą się nowe obszary działania: najpieiw w formie selektywnego uczestnictwa, potem bardziej w roli obserwatora. Poszczególne poclokresy lej fazy są następujące:
a. okres spowolnienia - od 65. do 70. roku życia: czasem jest to okres oficjalnego przejścia na emeryturę, a czasem w późnym okresie fazy konsolidacji następuje zmniejszenie tempa pracy, ograniczanie zakresu obowiązków, ograniczanie czasu pracy oraz proces dopasowywania obowiązków zawodowych do zmniejszającej się wydolności organizmu. Niektóre osoby |>oszukiiją w tym okresie pracy w niepełnym wymiarze:
b. okres emerytury - powyżej 71. roku życia: ustanie aktywności zawodowej
występuje tu silne zróżnicowanie indywidualne zgoda na pełno odejście /. zawodu jednym przychodzi łatwiej, a inni nie zgadzają się na całkowitą rezygnację z zawodu aż do śmierci
Super (1984. 1994) zaprezentował opis laz rozwoju kariery w postaci modelu schodów (rys. 6). .Schemat rysunkowy przedstawia fazy i podokresy rozwojowe, pomiędzy którymi pojawiają się linie przerywane. Oznaczają one tendencję do wzajemnego przenikania się sąsiadujących faz i są określone chronologicznie tylko w przybliżony sposób. Fazy rozwojowe mogą prowadzić do różnorodnych skutków. Na przykład, pod koniec fazy konsolidacji może pojawić się niechęć do zmian w życiu (stagnacja) lub odwrotnie zapal do zdobywania nowych umiejętności (innowacje).
29