48966 skanuj0070 (28)

6. Wartości przyrodnicze Polski - stan, zagrożenia i ochrona

280

podobne do mszystych łąk z dobrze rozwiniętą warstwą zielną, reprezentujące kilka zespołów z rzędu Cańcetalia nigrae. Jeśli wody zasilające torfowisko zawierają dużo wapnia, to wykształcają się fizjonomicznie podobne do kwaśnych mechowisk, ale

0    odmiennym składzie florystycznym, mechowiska kalcyfilne z rzędu Cańcetalia davallianae, w Polsce rzadkie, znane przede wszystkim z Pojezierza Myśliborskiego

1    Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego. Na żyznych, wilgotnych i często zalewanych torfowiskach niskich podstawowym typem roślinności są zazwyczaj jednogatunkowe szuwary trzcinowe (szuwary właściwe) z rzędu Phragmitetalia, zbudowane z trzciny, pałki, oczeretu lub manny mielec, natomiast w miejscach zalewanych rzadziej tworzą się szuwary wielkoturzycowe z rzędu Magnocancetalia, z dominującymi turzycami rozłogowymi (turzycą błotną, turzycą zaostrzoną, turzycą brzegową) lub turzycami kępowymi (turzycą prosową, turzycą sztywną), jedne i drugie silnie zróżnicowane zależnie od dominującego gatunku w płacie. Zazwyczaj szuwary właściwe i wielkoturzycowe tworzą przylegające do siebie pasy. Torfowiska źródliskowe, odrębne ze względów hydrologicznych, pokryte są podobnymi pod względem fizjonomicznym szuwarami, choć znacznie wzbogaconymi florystycznie o gatunki typowe dla źródlisk, np. rzeżuchę gorzką, śledziennicę skrętolistną czy gwiazdnicę bagienną.

Torfowiska niskie występują na obszarze niemal całej Polski. Największą powierzchnię zajmują one w pasie pojezierzy i nizin, zwłaszcza w północno-wschodniej części kraju, chociaż także na pobrzeżu południowo bałtyckim (1,6 min ha). Największym kompleksem takich torfowisk w kraju i w Europie są Bagna Biebrzańskie.

Torfowiska ■ Torfowiska przejściowe są w Polsce najmniej liczne (3371), a ich powierzch-przejsciowe _nj_a stanowi zaledwie 2,6% całkowitego areału torfowisk w naszym kraju. Mają one, zgodnie z nazwą, cechy torfowisk niskich i wysokich, dlatego też zależnie od lokalnych warunków siedliskowych oraz stadium rozwoju poszczególnych torfowisk przejściowych ich roślinność może być bardziej zbliżona do roślinności jednego lub drugiego typu. Często powstają one w wyniku zahamowania przepływu wody na torfowiskach niskich, czego następstwem jest spadek żyzności siedliska i pogorszenie warunków tlenowych w podłożu, ale równie często na obrzeżach jezior dystroficznych.

Zróżnicowana roślinność torfowisk przejściowych z reguły reprezentuje różne zespoły rzędu Scheuchzerietalia palustris. Większość zbiorowisk roślinnych ma charakter emersyjny, co oznacza, że po podniesieniu się poziomu wody powierzchniowa warstwa torfowiska z podłożem i żywymi roślinami może pływać po tafli wody. Roślinność tego typu torfowisk odgrywa dużą rolę w zarastaniu zbiorników dystroficznych (sucharów), tworząc pierwszą, inicjalną strefę wkraczania na powierzchnię wody, poza którą rozwija się roślinność torfowiska wysokiego. Na wielu torfowiskach przejściowych występują rzadkie gatunki roślin, m.in. reliktowe i podlegające ochronie prawnej, np. bagnica torfowa, turzyce: bagienna i strunowa, przygiełka biała, rosiczki: okrągłolistna, długolistna i pośrednia, gnidosz królewski, wełnianeczki: alpejska i delikatna, skalnica torfowiskowa, tłustosz pospoli-