49496 Obraz03 (10)

cytowane w pracy wyjaśnienia, składane po wojnie przez gen. Tadeusza Bora-Komorowskiego, a mające służyć uchyleniu się od osądu historii. Zupełnie nie wytrzymują one konfrontacji z faktami, przy tym obliczone są na wprost niewiarygodną niekompetencję czytelników.

Tymczasem losy powstania warszawskiego wahały się jeszcze kilkakrotnie, ale zawsze niemalże w ostatniej chwili wojska radzieckie uniemożliwiły spełnienie wyroków, wydawanych na nie przez stronę niemiecką.

Scharakteryzowany rozwój zmagań na froncie wschodnim pokazał całkowitą zależność od nich powstańczej Warszawy. Przeprowadzona przez wojska radzieckie zaczepna operacja oddziaływała zarówno pośrednio, jak i bezpośrednio na walki w Warszawie. Dzięki temu — obok bohaterstwa powstańców i patriotycznej postawy mieszkańców stolicy — powstanie mogło trwać aż 63 dni.

W tym miejscu należy wyraźnie stwierdzić, że działania Armii Czerwonej i Wojska Polskiego mające na celu dotarcie do powstańczej Warszawy nie były celem samym w sobie. Stanowiły one część znacznie szerszego zamiaru, w których chodziło o pełne wygranie toczonej nad środkową Wisłą bitwy. Dlatego też walki te były takie uporczywe i nie wygasły wraz z upadkiem powstania. Trwały one dotąd, dopóki nie zniwelowano do rozmiarów taktycznych niemieckiego przedmościa i nie rozstrzygnięto sytuacji na przyczółku pułtuskim.

Walki te były także bardzo krwawe. I to zarówno dla strony radzieckiej, jak i niemieckiej. Wojska 1 Frontu Białoruskiego tylko w dniach od 1 sierpnia do 15 września, a więc w okresie, w którym według twierdzenia gen. Komorowskiego trwała cisza na froncie na kierunku warszawskim, poniosły straty wynoszące 166808 poległych i rannych. A przecież nie są to pełne liczby, bo nie udało się odnaleźć danych mówiących o stratach wojsk marsz. Rokossowskiego poniesionych od 15 września do końca października, tj. wówczas, gdy ich działania koncentrowały się głównie na przedmościu warszawskim.

Do tych liczb należy także dodać straty 1 A Wojska Polskiego. Jej walki nad środkową Wisłą zbiegły się z początkiem powstania warszawskiego i trwały jeszcze niemal miesiąc po jego upadku. Ogółem wyniosły one 13 272 poległych, rannych i zaginionych.

Natomiast straty tylko niemieckiej 9 i 2 Armii poniesione w okresie od 1 sierpnia do 31 października zamykają się liczbą 122 706 zabitych, rannych i zaginionych. Także i te dane nie są pełne, bo nie uwzględniają strat jednostek bezpośrednio podległych Grupie Armii „Środek” czy też OKH oraz jednostek lotniczych działających na korzyść tych armii. Nie uwzględniają też strat grupy von dem Bacha, które zostały podane nieco dalej ².

Warto jeszcze spojrzeć na tę problematykę także z drugiej strony i spróbować określić miejsce walk powstańczych w Warszawie w całokształcie zmagań na

• ² Historia Wielkiej Wojny Narodowej ZSRR. t. IV, s. 278; I. Błagowieszczański. Straty I Armii WP h latach 1943-1945, „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1973, nr 2, s. 158 n.; statystyka strat Wehrmachtu, MiD WIH. l. 77, roi. 826. kl. 5562230. 5562262.

164