53032 P1010188 (3)

m

Wiek	I Wysokość	Liczba drzew w drzewostanie głównym	Miąższość gnibizny drzewostanu głównego	Sumaryczna produkcja grubizny	Bieżący P*yro* roczny grubiznv
(lat*)	(m)	(sztTha)	(m^3/ha)	(m^3/ha)	(m^3/ha)
60	26,5	655	437	633	9,9
I 80	30,2	505	531	773	6,0
100 I	31,4	450	572	837	2,3

4. Odnawianie

Osika jest gatunkiem pionierskim, anemochorycznym, produkującym corocznie ogromną ilość nasion, które zaopatrzone w lotny puch są łatwo przenoszone przez wiatr na odległość kilometra i dalej (Niestierow 1954). Jako gatunek pionierski dla zbiorowisk leśnych pojawia się wszędzie tam, gdzie warunki świetlne na to pozwalają. Dzięki temu odgrywa istotną rolę w sukcesji wtórnej, pełniąc rolę naturalnego przedplonu. Daje także odrosty korzeniowe. Niesłusznie uważana za „chwast leśny”, była często niepotrzebnie eliminowana. Osika podobnie jak i brzozy pojawia się samosiewnie bez specjalnych prac przygotowawczych. Usunięcie osiki z wielu kompleksów leśnych uniemożliwia uzyskanie odnowienia naturalnego. W takich warunkach zalecać należy odnowienie sztuczne.

W latach pięćdziesiątych podjęto w Polsce starania, ażeby zwiększyć udział osiki w składzie drzewostanów. Opracowano w tym celu metody pozyskania nasion (metoda Billika) i produkcji materiału sadzeniowego zarówno pochodzenia generatywnego, jak i wegetatywnego (metody Jansona — rozmnażanie ze zrzezów korzeniowych o średnicy 2-6 mm oraz ze zrzezów zielnych pozyskanych z odrośli korzeniowych (Tyszkiewicz, Obmiński 1963, Ilmurzyński 1969). Jednak wzrost udziału osiki w drzewostanach nadal był niewielki. Przyczyną tego był, zdaniem Tyszkiewicza, niewłaściwy sposób przygotowania gleby (talerze, pasy itp.), który odpowiadał gatunkom drzew wolno rosnących w pierwszych latach życia, ale nie był odpowiedni dla osiki. Gatunek ten wymaga dobrych warunków do rozwinięcia płytkiego systemu korzeniowego i wszelkie przeszkody odbijają się szkodliwie na jego wzroście i zdrowotności. W związku z tym Tyszkiewicz zaleca, aby glebę przygotowywać na poletkach 3,5 x 3,5 m lub 5 x 5 m. Liczba takich poletek powinna być dostosowana do udziału procentowego osiki w składzie odnowienia. Glebę przerabia się całkowicie, usuwając żywą pokrywę. Na tak przygotowanych poletkach wysadza się 5 do 9 sadzonek w więźbie 1,5 x 1,5 m. Poletka zaleca się trzymać przez 2-3 lata w czarnym ugorze, chroniąc jednocześnie przed zwierzyną. Wprowadzone w po-

dany sposób osiki wybranych kultywarów odnawiałyby się w dalszych pokoleniach z odro stów korzeniowych, powstających obficie po wyrębie drzew.

Za celowością wegetatywnego rozmnażania osiki przemawia fakt, że także w lasach o charakterze pierwotnym (np. Puszcza Białowieska) większość osik powstaje z odrośli (Tyszkiewicz, Obmiński 1963). Dla wzmożenia rozmnażania osiki Tyszkiewicz zaleca odsłaniać powierzchnię gleby wokół pniaków po wyciętych osikach. Usunięcie podszytu, krzewinek, roślinności zielnej w promieniu kilku metrów od pniaka stwarza bowiem korzystniejsze warunki, w których od-rosty korzeniowe zjawiają się liczniej i szybciej wzrastają. Dążąc do zapobieżenia odnawiania się osiki przez odrosty, np. gdy drzewo jest mało wartościowe lub podatne na zgniliznę, należy na rok przed wycięciem zaobrączkować je. Zdarcie pasa kory wraz z łykiem uniemożliwia doprowadzenie asymilatów do korzeni, co powoduje utratę zdolności dawania odrostów. Wykorzystanie siewu jest wprawdzie możliwe, lecz uznawane za najtrudniejszy sposób odnowienia (Tyszkiewicz, Obmiński 1963).

Materiał sadzeniowy może pochodzić z nasion (sadzonki 1/0 lub 2/0) lub ze zrzezów, o czym wspomniano wyżej. Osikę sadzimy w jamki, troszcząc się o prawidłowe rozmieszczenie korzeni i właściwą głębokość, a mniej wyrośnięte sadzimy w szparę. W prowadzamy ją w małych grupach na siedliskach, gdzie znajduje najlepsze warunki wzrostu, nie wyłączając strefy regla dolnego. Zalecana jest więźba 4 x 4 m (Burschel, Huss 1987). Z uwagi na szkody, jakie powoduje skrętak sosnowy, nie wprowadza się jej do upraw sosnowych.

Wyselekcjonowane klony osiki mogą być wykorzystane do plantacyjnej uprawy, głównie w Krainie Mazursko-Podlaskiej, na siedliskach boru mieszanego wilgotnego, lasu mieszanego świeżego i lasu świeżego. Zalecana jest więźba 3,5 x 3,5 m (Zasady hodowli lasu 1988).