53445 skanuj0173 (8)

nej rury. Według PN-EN ISO 6708:1998 wartości uprzywilejowanych średnic nominalnych D_n wynoszą: 10, 15, 20, 25, 32, 40, 50, 65, 80, 100, 125, 150, 200, 250, 300, 400, 500, 600, 800, 1000, 1200, 1400, 1600, 2000, 2400, 3000, 3400 i 4000 mm. Ewentualne różnice wymiarowe w stosunku do podanych średnic są spowodowane tym, że rury (zwłaszcza grubościenne) są produkowane o jednakowych średnicach zewnętrznych przy różnych grubościach ścianek, a także tym, że niektóre warstwy ochronne (np. smoła, asfalt, tworzywa sztuczne) zmniejszają średnicę wewnętrzną (prześwit rury). Wymiary rur stalowych są ujęte w normach PN-98/H-74200 -s- PN-75/H-74253 (w tym rury ogólnego zastosowania: PN-80/H-74219).

Stosuje się następujące określenia:

p_n — ciśnienie nominalne, przyjmowane jako nadciśnienie przewodzonego czynnika względem otoczenia; ciśnienie nominalne jest wprowadzone w celu ułatwienia obliczeń i zmniejszenia asortymentu produkowanych elementów;

p_r — ciśnienie robocze, stanowiące (0,5 = 1) p_n; przy przewodzeniu cieczy i gazów bezpiecznych dla otoczenia o temperaturze poniżej 120°C — p_r = p_n, przy wyższych temperaturach czynnika lub przy czynniku o własnościach korodujących, żrących lub trujących — odpowiednio mniej (przeliczenie wartości p_r na ciśnienie nominalne p_n — w zależności od temperatury czynnika i materiału rury — podano w normie PN-89/H-02650);

Pp, — ciśnienie próbne, stosowane w próbie wodnej na szczelność przewodów; przy ciśnieniach nominalnych 0,25 -=- 20 MPa — p_pr =1,5 p„, przy wyższych zaś — nieco mniej (przy p_n = 64 MPa — p_pr « 1,25 p_n).

Średnicę wewnętrzną rury (~ D) ustala się w zależności od strumienia objętości (objętościowego natężenia przepływu) Q, tj. objętości czynnika przepływającego w jednostce czasu, oraz od średniej prędkości przepływu v

(8.1)

gdzie D_n w m, S w m², Q w m³/s, v w m/s.

Strumień objętości Q przyjmuje się zwykle jako wartość stałą, wynikającą z wymagań określanych dla danego rurociągu. Prędkość przepływu ustala się na podstawie zaleceń, podanych m.in. w normie PN-76/M-34034. Przeciętnie przyjmuje się v = 0,5 — 5 m/s dla wody, 1-^2 m/s dla oleju, 2 = 25 m/s dla powietrza i gazu oraz 10 -f- 60 m/s dla pary wodnej przegrzanej. Należy zwrócić przy tym uwagę, że przy stosowaniu większych prędkości przepływu można stosować rury o zmniejszonej średnicy. Jest to korzystne ze względu na —iejsze zużycie materiału i niższe koszty instalacji, ale jednocześnie powoduje zwiększenie oporów hydraulicznych i straty energii, proporcjonalne do kwadratu prędkości. Konieczny jest zatem dobór optymalnej wartości prędkości rrzepływu.

173