53754 sowa
5

—    uszkodzenia chemiczne, mechaniczne i radiacyjne występujące na skutek używania i nadużywania leków, wstrząsów, niefachowych naświetlań, zbyt częstych prześwietleń promieniami Roentgena,

—    choroby infekcyjne matki: grypa wirusowa lub różyczka w okresie ciąży, a zwłaszcza w jej pierwszych miesiącach,

—    zaburzenia metabolizmu (przemiany materii), np. zaburzenia w przemianie białka, tłuszczu lub węglowodanów.

Uszkodzenia perinatalne - mają najczęściej charakter uszkodzeń mechanicznych i niedotlenienia w czasie porodu.

Uszkodzenia postnatalne - urazy fizyczne, choroby mózgu, ciężkie zaburzenia metabolizmu, szczególnie w pierwszym okresie życia dziecka, niekorzystne warunki psychospołeczne (O. Lipkowski, 1979, s. 98).

Wyrazem rosnącego zainteresowania społeczeństw sprawami jednostek upośledzonych jest uchwalenie 20 grudnia 1971 r. przez Zgromadzenie Ogólne ONZ Deklaracji praw osób upośledzonych umysłowo.

W polskim systemie społecznym opieka nad jednostką upośledzoną umysłowo obejmuje następujące okresy:

a)    opiekę we wczesnym okresie rozwoju dziecka w obrębie rodziny,

b)    opiekę przedszkolną,

c)    opiekę w okresie szkolnym,

d)    opiekę nad dorosłymi upośledzonymi umysłowo (zob. schemat 7).

W naszych rozważaniach poświęcimy nieco więcej miejsca problemowi opieki nad jednostkami upośledzonymi umysłowo w okresie szkolnym i po osiągnięciu pełnoletności. Do 1960 r. w Polsce szkoły specjalne dla upośledzonych umysłowo przyjmowały dzieci i młodzież o upośledzeniu w" stopniu lekkim. Obecnie obejmuje się kształceniem specjalnym dzieci : młodzież upośledzoną w stopniu głębszym (tzw. szkoły życia).

Jednym z najważniejszych zadań szkoły specjalnej dla jednostek upośledzonych umysłowo jest przygotowanie do przyszłej pracy zawodowej. Zadanie to szkoła realizuje w kilku etapach:

—    kształtowanie uzdolnień manualnych i korygowanie zaburzeń motory-cznych,

—    wstępne przysposobienie do pracy zawodowej,

—    kształcenie zawodowe,

—    pomoc w zatrudnieniu.

Już na pierwszy rzut oka nasuwa się stwierdzenie, iż program kompleksowej rehabilitacji jednostek upośledzonych umysłowo w spółdzielczości inwalidów w pełni realizuje zadania zakładane nie tylko przez szkolę, ale również przez takie instytucje, jak urzędy zatrudnienia czy psychologiczno-pedagogiczne poradnie zawodowe.

143