53778 Scan0004 (42)

<VIutageny fizyczne

9 Promieniowanie jonizujące:

*    promieniowanie X

*    promieniowanie gamma ^

■    promieniowanie kosmiczne

•    promieniowanie niejonizujące - ultrafioletowe - UVA i UV3 Mutagenne działanie promieniowania jonizującego Szczególnie wrażliwe są komórki szybko dzielące się:

•    szpiku kostnego

•    nabłonka przewodu pokarmowego

•    nabłonka pfemnikotwórczego

Mutagenny efekt tego promieniowania zależy od pochłoniętej dawki oraz od ciśnienia parcjalnego tlenu.

Promieniowanie jonizujące indukuje powstanie w komórce nadtlenków, mJn. nadtlenku wodoru H₂0₂, rodnika hydroksylowego w wyniku radiolizy wody.

Skutki narażenia na promieniowanie jonizujące

•    uszkodzenie wiązań fosfodiestrowych

■    pęknięcia jedno- lub dwuniciowe DNA

■    aberracje strukturalne chromosomów

•    modyfikacje zasad azotowych,

•    uszkodzenia pentozy

•    powstawanie wiązań krzyżowych w DNA

•    powstawanie wiązań krzyżowych między białkami i białkami a DNA

•    Powstałe zmiany często prowadzą do tranformacji nowotworowej.

Mutagenne działanie promieniowania UV

Promieniowanie JJ§$260 nm), indukuje powstawanie dimerów piramidynowych, głównie tymfdyno^cfi {wiązania kowalencyjne pomiędzy leżącymi obok siebie zasadami piramidowymi).

W dalszej kolejności wg. Częstości występowania są dimery: 5'-CT-3'>5'-TC-3~>5'-CC-3'

Dimery pirymidynowe zatrzymują włączanie nukleotydów przez polimerazę DNA do nowo syntetyzowanego łańcucha.

Dochodzi do mutacji typu tranzycji i trans wersji.

Dimeryzacja pirymidyn wywołana przez UV powoduje także delecję nukleotydów podczas kopiowania zmodyfikowanej nici.

Mutageny chemiczne

Do podstawowych grup mutagenów chemicznych należą:

Analogi zasad azotowych Czynniki de aminujące