54574 P1260144

^,fl' P. Cross ley, Gothic Architecture..., s. 84-85.

* ^ ^^u^^zner> Gotycka architektura kościoła iw. Krzyża we Wrocławiu, Poznań 1905, (dysertacja); tenże, (wi Sztuka Wrocławia, s. 79.    •'

ⁿ R. Wagncr-Ricgcr. Gotischc Kapelłen in Niederósterreich. (w:) Festschrifl K. M. Swoboda zum 28. Januar 1959. Wien-Wiesbaden, b.d., s. 282 i nn.

¹¹ Joannie de Czarnków Chronicon Połonorum, (w;) Monumenta Połoninę Hiatorica, t. 2, wyd. A.Bielowski Lwów 1872, k. 624.

¹¹¹ Morelowski. Dalemir i Pieszko. Dwaj polscy budowniczowie na Śląsku w XIII i XIV w., w; Prace Komisji Historii Sztuki (Wrocławskie Towarzystwo Naukowe, Rozprawy Komisji Historii Sztuki, t.III) Wrocław 1963, s. 77-131.

^Ilł <1. Kębłowski, Treści ideowe gotyckich nagrobków na Śląsku, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Prace Wydziału Filozoficzno-Historycznego, Seria; Historia Sztuki nr 4, Poznań 1970. s. 98-102.

¹¹³    A- Rhein. Im cathtdrale de Doi..., s. 367-433.

¹¹⁴    W. Gótz. Zentralbau und Zentralbautendenz in der gotischen Architektur, Berlin 1968, s. 332-335; S. Skibiński. Prezbiterium kościoła Franciszkanów w Szczecinie, (w:) Podług nieba i zwyczaju polskiego. Studia z historii architektury, sztuki i kultury ofiarowane Adamowi Milobędzkiemu, Warszawa 1988, s. 84-91.

^1,:' T. Silnicki, Dzieje i ustrój Kościoła katolickiego na Śląsku..., s. 226-275.

^1,6 M. .Morelowski, op. cit., 8. 78-80.

¹¹⁷ T. Wojciechowski, Kościół katedralny w Krakowie..., s. 23-28.

^1,8 J.T. Frazi k. Sklepienia tak zwane piastowskie..., s. 127- 146.

>»» Ibidem, s. 1,30.

KATEDRA GNIEŹNIEŃSKA

120 J. Zachwatowicz. Historia budowy katedry gotyckiej, (w:) Katedra gnieźnieńska, red. A. Swiechowska, Poznań-Warszawa-Lubi i n 1970, s. 37-44; tenże. Architektura katedry gotyckiej, (w:) Katedra gnieźnieńska, s. 45--59; Z. Świcchowski, Gotycka katedra gnieźnieńska na tle współczesnej architektury europejskiej, w: Katedra

gnieźnieńska,8.60-74.    ^y'-;    '.-1    .    ;

izi .] Zachwatowicz, Katedra gnieźnieńska. Gotycki system konstrukcyjny. Biuletyn Historii Sztuki i Kultury t. III, 1934/35, s 180-195.    _    ,    _

ra a. und Z. Świcchowski, Der Dom zu Gncsen und seine Stellung in der gotischen Kunst, Zeitschnlt des Dcut-

schcn Vercins fiłr Kunstwissenschaft XVII, 1973.

123 z. Świcchowski, Backsteingotik, (w.) Das hohe Mittelaltcr, wyd. O. v. Simson (Propylfien Kunstgeschich

te, t. 6) Berlin 1972.    • ’ '1

>24 p Skubiszewski, Die Kunst in den Lander der polnischen Krom wóhrend der zweiten Hólftedes 14. Jahr hunderts. (w;) Die Parler und der schone Stil 1350-1400. Buropaiśche Kunst unter den Luxcmburgen, Koln 1980 s. lOO-lÓl.

m S. Skibi ńsk i. O niektórych aspektach gotyckiej przebudowy katedry gnieźnieńskiej, (w:) Gniezno. Studia i ma teriały historyczne, III, Warszawa-Poznań 1990, s. 10-14.

126    z. Świechowski, Gotycka katedra..., s. 60-61; A. Świechowska, Z. Świcchowski, Rzeźba architektonicz na (w:) Katedra gnieźnieńska, s. 108-113; J. Łojko, Idea fundacji katedry gnieźnieńskiej w świetle analizy heral dycznej rzeźby architektonicznej, (w:) Gniezno. Studia i materiały historyczne 1.1,1984, s. 123-134.

127    j. Szymański. Biskupstwa polskie..., op. cit., s. 164.

lzs jia _r0|ę dyplomacji papieskiej w podjęciu tej decyzji zwrócił uwagę G. Labuda, Przeniesienie koronacji kró lewskieb z Gniezna do Krakowa w XIV wieku (w:) Cracovia, Polonia, Europa. Studia z dziejów średniowiecza ofiarowane Jerzemu Wyrozumskiemu. Kraków 1995, s. 47-59.

129 h. Sedlmayr, op. cit.,Źfirich 1950, s. 349-365.

ao H. Rei nhardt. la cathtdrale de Reims, Paris 1963, 8.8.

ni p. K. Schramm. Der Kónig von Frankreich, Weimar 1939; H. Zientara, Świt narodów europejskich. Powstawanie świadomości narodowej na obszarze Europy pokarolińskiej, Warszawa 1985, s. 70 i nn.; S. McK. Cros-by. I.abbaye royalr dc Saint-Denis, Paris 1953; E. Panofsky, AMioi Sugeron theAbbey Church of Saint-Denis and lis Art Trcasures, Princeton 1946; A. Prache, Saint-Remi de Reims l'oeuvre de Pierre de Cclle et sa place dans iarchiteclure gothiąue, Genfcvc 1978, s. 2-8; R. Branner, St. Louis, passim; D. Kimpcl, U. Suckulc, Die gotischc

Architektur..., passim.

**< Z. Świechowski, Gotycka katedra..., s. 61; H. Sedlmayr, op. cit.,, s. 466-475. ws Z. Świechowski, Gotycka katedra..., s. 62 i n.

*34 I). Kimpel. R. Suckalc, Die gotischc Architektur..., s. 93-100.

¹³⁵ W. Schlink. op. cit., s.25 i n.

B. Pilarska, Początki sztuki chrześcijańskiej. Lublin 1986, s. 195-196.

¹¹ ‘ H.-J. Kunst, Die Entstehung des Hallenumgangschores. Der Domchor zu Verden ander Aller und seine Stellung in der gotischen Architektur. Marburger Jahrbuch fflr Kunstwissenschaft 18,1969, 8. 27 i n.

D. Kimpcl. R. Suckalc, Die gotischc Architektur..., s. 160.

Ibidem, s. 294-296, R. Branner, la cathtdrale de Bourges et sa place dans l'architecture gothiąue, Bourges-•Paris 1962. s. 24-25 nic przypisuje wzorcowi paryskiemu decydującego znaczenia.

u r !L*^tch*^T’*^{ngtUche Kathedra}^ⁿ- MOnchen 1929, s. 67-68. G. Kow a, Architektur der englischen Golik, Iwin 1990, k. 79—83.

»*• H.-J- Kunst, Die Entatehung..., s. 29-30, akcentuje znaczenie wzorów burgundzkich.

u> R. B ran ner, Burgundian Gothic Architecture, London 1960,1.182—183.

i«3 D. Kimpcl, R. Suckale, Die gotischc Architektur.... s. 306-315.

H. J. Kunst, Die Entatehung..., s. 15 i n.

i° Ibidem, s. 92.

'** L. Schuronbcrg, op. cit., s. 287, wiąże koncepcję chóru w Halbcrstodt z architekturą burgundzką, a konkretnie z kościołem Saint Gcrmain w Auxerre.

¹⁴¹ Z. Świechowski, Gotycka katedra..., s. 66-67.

>** M. Kutzner, Kościoły bazylikowe..., s. 227 i n.

**• J. Zachwatowicz, Architektura katedry..., s. 50, tabl. XVI-XIX.

^|M Z. Świechowski, Gotycka katedra..., s, 68.

J. Zachwatowicz, Architektura katedry..., s. 46-58.

¹⁵²    Z. Świechowski, Gotycka katedra..., s. 68-73.

¹⁵³    D. Kim poi, Le deueloppenient de la taille en sćrie dana 1'architecture młdiłi-al et son role dans 1'hiatoire łconomique, JBulletin Monumentał* 135, 1977, s. 195-222; tenże, Die Entfaltung der gotischen Baubetriebe. Ihre sozio-bkonomischen Grundlagen und ihre ósthetischktinstlerischen Auawirkungen, (w:) Architektur des Mittel-alters. Punktion und Gestalt, red. P. Móbius, E. Schubert, Weimar 1984, s. 246-272.

¹⁵⁴    J. Zachwatowicz, Historia budowy..., s. 40.

^,5° Katedra gnieźnieńska, tabl. XXXVIII.

>“ Ibidem, tabl. XXXIX.

*⁵⁷ D. Kimpcl, R. Suckale, Die gotischc Architektur..., s. 221-222.

^,5S Zaznaczył to wyraźnie J. Zachwatowicz, Architektura katedry..., s. 52.

•53 Z. świechowski. Gotycka katedra..., s. 70.

^IM G. Chmar zyński, (w): Dzieje Gniezna, red. J. Topolski, Warszawa 1965, s. 238.

W. Schenkluhn, Ordines studentes. Aspekte zur Kirchenarchitektur der Dominikaner und Fmnziskaner im 13. Jahrhundert, Berlin 1985.

¹⁰² S. Skibiński, Kaplica na Zamku Wysokim w Malborku, Poznań 1982, s. 176-186.

iss Problematyka modi jest poruszana w historii sztuki przede wszystkim w odniesieniu do sztuk przedstawiających; por. J. Białostocki, Styl i modus w sztukach plastycznych, (w:) J. Białostocki, Sztuka t myśl humanistyczna, Studia z dziejów sztuki i myśli o sztuce. Warszawa 1966, s. 81-92. Zalecenia o różnicowaniu porządków w zależności od funkcji budowli, jakie znajdujemy u Witruwiusza, pozwalają przypuszczać, iż niezależnie od oczywistych przykładów stosowania .modi" w architekturze średniowiecznej, zasady te do teorii średniowiecznej architektury mogły wejść poprzez znąjomość dzieła Witruwiusza.

^IM A. Swiechowska, w: A. Swiechowska, Z. Świechowski, Rzeźba architektoniczna, s. 100-101 rozpoznała te rzeźby jako przedstawienie arcybiskupa i architekta i umieściła je na tle europejskiej tradycji tego typu przedstawień.

^,K> J. Korytkowski, Arcybiskupi gnieźnieńscy - prymasowie i metropolici polscy od roku 1000 aż do roku 1821, 1.1, Poznań 1888, s. 574.

^,M Ibidem, s. 637 i n.

¹⁶⁷ E. Panofsky, Suger, opat St-Denis, (w:) E. Panofsky, Studia z historii sztuki. Warszawa 1971, s. 66-9-1

'** K. Pomian, Przeszłość jako przedmiot wiary. Warszawa 1968.

¹⁶⁹    G. Duby, Czasy katedr. Sztuka i społeczeństwo 980-1420, Warszawa 1986, s. 176 i n.

¹⁷⁰    Myśliciele kronikarze i artyści o sztuce. Od starożytności do 1500 r., wybrał i opracował J. Białostocki. Warszawa 1978, s. 219-220.

*⁷¹ J. Michlcr, Zur Stellung non Bourges..., s. 30i n.

¹⁷²    W. Schlink, op. cit., s. 79 i n.

¹⁷³    R. Oursel, Les iglises romanes de lAutunois et du Brionnais (Ancien grand archidiaconi dAutun, Cluny et sa region), Mficon 1956, s. 126.

*⁷⁴ Budowany w latach 1135—1208; L. Fraccaro de Longhi, L’architettura delle chiese cistercienst italiane. Milano 1958, s. 235 i n. tab. LXVI; R. Wagncr-Rieger, Die italienische Baukunst zu Beginn der Gotik, cx. II: SUd- und Mittclitalien, Gmz-K6ln 1957, s. 43-50, obok oczywistego wpływu burgundzkiego stwierdza też obecność elementów miejscowej tradycji bazylik filarowych.

¹⁷⁵ Jest to rozwiązanie typowe dla architektury wczesnogotyekiej Ilc-dc-France, ale w układach wielokondygnacyjnych; E. Gall, Diegotische Baukunst in Frankreich undDeutschland. cz. I: Die Yorstufcn in Nordfrankreich von der Mitte des clften bis gegen das Ende des zwdlften Jahrhundcrts, Braunschweig 1925. W Burgundii z typu zwanego .ćglisc martinienno", którego nąjlepszym reprezentantem jest kościół w Yćzolay, przechodzi się z romańskiego układu dwukondygnacyjnego do wczesnogotyckicgo jedynie przez dodanie żeber sklcpiennych. jak np. w kościele w Montreal: C. Oursel, L'art de Bourgogne, Paris-Grcnoblo 1953, s. 89-90.

¹⁷⁴    P. Crossloy, Gothic Architecture..., passim.

^,77 N. Zaskc, Stiltypik der burgerlich-gotischen Backsteinkathedrale, (w:) Stil und Gesellschaft, red. F. Móbius, Drcsdcn 1984, s. 338-359.

⁷⁷⁸ Zob. zestawienie form filarów w bazylikach śląskich: M. Kutzner, Kościoły bazylikowe..., s. 276.

¹⁷⁹ W rejonie luku tęczowego następuje wyraźne zmniejszenie liczby znaków kamieniarskich; Katedra gnieźnieńska. tabl. XXXVIII.

1173-