56195 P4160081

MARIAN KUTZNER

1. Formy filarów międzynawowych w śląskich kościołach bazylikowych. U góry: Lubiąż, kościół cystersów; Legnica, kościół śś. Piotra i Pawła; Wrocław, kościół św. Elżbiety — korpus nawowy i prezbiterium; Wrocław, kościół św. Marii Magdaleny, korpus nawowy; Strzegom, kościół par. — korpus nawowy i prezbiterium.

U dołu: Brzeg, kościół św. Mikołaja; Świdnica, kościół par.; Jelenia Góra, kościół par.; Kłodzko, kościół par.; Wrocław, kościół Bożego Ciała; Wrocław, kościół bernardynów; mesie, kościół par.

wem jednego warsztatu lub nawet środowiska budowlanego. Wszystkie te fakty stanowią wystarczający powód, by zakładać, że interesujący nas model świątyni bazylikowej, powtarzany niezmiennie tak długo i w tak dużej liczbie śląskich far miejskich, był reprodukowany niezależnie od rodowodu artystycznego poszczególnych wykonawców.

Jakie cechy formalne określają indywidualność śląskich kościołów bazylikowych XIV w.? Analizując przykłady ^wrocławskie} świątynię św. Elżbiety (il. 2 - 6) i św. Marii Magdaleny (il. 7, 8), następnie\ farył miast: Świdnicy (il. 9, 10), Strzegomia (il. 11, 12), Brzegu (il. 13- 16), Legnicy (il. 17), Jeleniej Góry, Głogówka i Byczyny, a dalej----obserwując

trwanie tych schematów w piętnastowiecznych zabytkach, jak np. we /wrocławskich świątyniach św. Jakuba-Wincentego, św. Bernarda, Bożego Ciała i w budowlach Ziębic, Dzierżoniowa, Sobótki, Chojnowa, Oleśnicy, Grodkowa, Kłodzka, Ulesia, Bierutowa, Lubinia, Żmigrodu oraz dominikanów w Opolu — możemy stwierdzić istnienie jakby wzorcowego modelu takiej budowli, której kształt determinuje wiele stale powtarzających się cech .Była to z zasady znacznie wydłużona, smukła świątynia bazylikowa, z silnie wypiętrzoną nawą główną. Wieloprzęsłowy korpus nawowy, bęż .cezury, trąnseptu lub wydatnego łuku tęczowego, znajdował kontynuację w wydłużonym, trój nawowym prezbiteriuml zamkniętym w poszczególnych nawach wieiobocznie. We wnętrzu —- w kor- ,v