56617 skanuj0035 (37)

Szersze rozpatrywanie tego rodzaju materiału, ze względu na poważne wątpliwości, jakie mu towarzyszą, wydaje się mimo wszystko niecelowe.

W krucyfiksie z trzeciej ćwierci XIV wieku z terenu Śląska znajdują się gwoździe analogiczne do oznaczonych jako typ Dla.

Z wieku XV pochodzą następujące okazy gwoździ: w rzeźbie z Wrocławia Ukrzyżowanie gwóźdź typu Jlb. Ołtarz ze sceną z żyda Marii z Wrocławia z roku 1470 zawiera gwoździe oznaczone w niniejszej pracy jako typ D3b. Ołtarz Ukrzyżowanie pochodzący prawdopodobnie z Antwerpii wykonany około roku 1500, posiada gwoździe oznaczone symbolem J la. W chrzcielnicy z połowy XV w. z kościoła św. Elżbiety we Wrocławiu występują gwoździe, które można zakwalifikować jako należące do typu Bid. Skrzynia dębowa z Flandrii, pochodząca z końca wieku XV, posiada gwoździe oznaczone symbolami Ela i Gla. Pochodząca z Włoch skrzynia orzechowa z wieku XVI wykonana była z użyciem gwoździ z dużymi płaskimi główkami typu Nic.

Jeśli zestawimy powyższe dane z danymi chronologicznymi uzyskanymi z porównania gwoździ z Innym materiałem wykopaliskowym, to pamiętając o wszystkich podanych na wstępie zastrzeżeniach, należy stwierdzić, że nie ma zasadniczych różnic. Podobnie zresztą dane te kształtują się w przedstawionym materiale ikonograficznym.

WARSZTAT 1 TECHNOLOGIA PRACY

Przy omawianiu wytwórczości kowalskiej, poza warunkami ekonomicznymi i organizacją oraz typologią wyrobów, bardzo ważną rolę odgrywa warsztat pracy, Jego wyposażenie oraz technologia pracy rzemieślnika i sposoby wykonywania wyrobów. Samo miejsce pracy, a więc w wypadku kowala, kuźnia jest ściśle związana z jego działaniem. W tego rodzaju obiektach tak obecnie, jak i w czasach dawnych, podstawową rolę odgrywała ekonomia miejsca, jak l celowość rozstawienia urządzeń. Doświadczenie pracy powodowało coraz lepsze rozwiązania. Już samo usytuowanie kuźni na terenie osady lub miasta podyktowane było warunkami tu panującymi, a więc przede wszystkim bezpieczeństwem przeciwpożarowym. Ponieważ niniejsza praca ma jednocześnie służyć archeologom do badań nad średniowieczem i czasami nowożytnymi, ważne jest z tego względu poznanie układu panującego w kuźni, ponieważ ułatwia to interpretację odkryć. Odnosi się to także do wyposażenia warsztatu w narzędzia, z którymi badacz może się spotkać oraz surowca, który zwykle Jest pierwszym sygnałem obecności w danym miejscu obiektu o znaczeniu przemysłowym. Głębsza analiza uzyskanego materiału, szczególnie w zakresie surowca, jak i wykonanych z niego wyrobów, pozwala przy pomocy badań specjalistycznych rozwiązać szereg problemów takich, jak miejsce wydobycia surowca, a więc Jego proweniencja — stopień twardości badanego wyrobu i inne.

U— -lir XIII-XVIIJ -•