58960 Rozdział 1 strona
4 015

Zbiór zadań z mikroekonomii

jego użytkowników nie eliminuje, ani nie pomniejsza możliwości korzystania z niego przez dotychczasowych konsumentów.

Produkcja to świadoma i celowa działalność ludzka, przystosowująca zasoby sił przyrody w celu wytworzenia dóbr lub świadczenia usług służących zaspokojeniu potrzeb ludzkich.

Czynniki produkcji (czynniki wytwórcze, środki produkcji, zasoby) to wszystkie nakłady stosowane w procesie podukcji do wytwarzania dóbr i usług. Zalicza się do nich: pracę, ziemię, kapitał i technologię.

Praca jest to produkcyjne wykorzystywanie ludzkiej energii fizycznej oraz umysłowej.

Ziemia, jako czynnik wytwórczy, to jej powierzchnia oraz wszelkie bogactwa naturalne (surowce, minerały etc.), które mogą być wykorzystane w procesie produkcji.

Kapitał stanowi wynik procesu produkcyjnego, który może być wykorzystany w kolejnym procesie produkcyjnym, np.: maszyny, urządzenia, budynki, hale fabryczne, magazyny, środki transportu etc.

Technologia to wiedza na temat produkcyjnego wykorzystania pracy, ziemi i kapitału, umożliwiającego zaspokojenie potrzeb społecznych.

Komplcmentarność to uzupełnianie się czynników wytwórczych w procesie produkcji lub dóbr i usług konsumpcyjnych w procesie konsumpcji konieczne dla osiągnięcia pożądanego efektu.

Substytucyjność to możliwość zastępowania jednego środka produkcji przez inny (np. pracy ludzkiej przez maszynę) w procesie produkcji lub wymicn-ność dóbr i usług w procesie konsumpcji.

Prawo malejących przychodów orzeka, że jeśli w procesie produkcji nakłady określonego czynnika wytwórczego będą zwiększane, przy nie zmienionej wielkości nakładów wszystkich pozostałych środków produkcji oraz nie zmienionej technice wytwarzania, to dodatkowe jednostki nakładów tego czynnika będą powodowały coraz to mniejsze przyrosty rozmiarów produkcji całkowitej, po przekroczeniu zaś pewnej wielkości nakładów mogą spowodować nawet jej absolutny spadek.

Alokacja zasobów to ich rozmieszczenie między różne zastosowania w społecznym procesie gospodarowania.

Krzywa możliwości produkcyjnych (krzywa transformacji produktu, granica możliwości produkcyjnych) przedstawia różne kombinacje ilościowe dóbr i/lub usług, które mogą być wytworzone, gdy wszystkie czynniki wytwórcze są w pełni i efektywnie wykorzystane. Reprezentuje ona najlepszą możliwą do wytworzenia strukturę produkcji przy posiadanym zasobie czynników wytwórczych.

Koszt alternatywny (koszt utraconych możliwości) - wyraża go wartość rozwiązania najbardziej cennego spośród pozostałych, po dokonaniu wyboru, rozwiązań.

Krańcowa stopa transformacji informuje o dodatkowej wielkości produkcji jednego dobra lub usługi, którą można uzyskać w wyniku zmniejszenia produkcji drugiego dobra lub usługi o jednostkę. Dla wklęsłej krzywej możliwości produkcyjnych wykazuje ona tendencję malejącą, co oznacza, że przy zmniejszaniu produkcji określonego dobra lub usługi o kolejne jednostki uzyskujemy w zamian coraz to mniejsze ilości innego dobra lub usługi.

Przewaga komparatywna to możliwość wytwarzania określonego dobra lub świadczenia określonej usługi po niższym koszcie alternatywnym niż jest to w stanie zrobić konkurent. Produkcja i handel na zasadzie przewag kompara-tywnych są jednym ze sposobów powiększania możliwości produkcyjnych gospodarki.

System gospodarczy to zbiór określonych zasad funkcjonowania danej gospodarki narodowej wraz z jej elementami (podmiotami gospodarczymi i rozwiązaniami instytucjonalnymi), w określony sposób powiązanych ze sobą i wzajemnie na siebie oddziałujących. Strukturę systemu gospodarczego tworzą: sfera realna i sfera regulacji.

Sfera realna to materialna baza produkcji wraz z zasobami naturalnymi, wytworzonymi dobrami produkcyjnymi i konsumpcyjnymi oraz z zasobami osobowego czynnika produkcji.

Sfera regulacji obejmuje wzajemne oddziaływania decydentów i wykonawców zadań, normy prawne (które są nakazami i zakazami zewnętrznymi), normy wewnętrzne (czyli zakazy i nakazy moralne, którymi kierują się ludzie w swych decyzjach ekonomicznych), organizacje prowadzące działalność regulacyjną i reguły postępowania tych organizacji.

System nakazowy (nakazowo-rozdzielczy) to sposób gospodarowania charakteryzujący się: państwową własnością środków produkcji, likwidacją rynkowego charakteru gospodarki, oddziaływaniem na zachowania podmiotów gospodarczych poprzez narzędzia administracyjne (dyrektywy), nakazy, zakazy, przydziały, limity, koncesje etc.

System rynkowy (wolny rynek) jest systemem samoregułacyjnym, wykluczającym jakąkolwiek ingerencję centralną w mechanizm gospodarczy.