60080 s14 (14)

Przekrój torpedy parogazowej, służącej jako pomoc naukowa w Polskiej Marynarce Wojennej

pełnia się wodą doprowadzoną ze zbiornika kompensacyjnego, po czym zostaje otwarta zewnętrzna pokrywa. Gdyby wyrzutnia nie była uprzednio napełniona wodą ze zbiornika wewnętrznego, napływająca do niej woda zaburtowa obciążyłaby dziób, co mogłoby utrudnić utrzymanie okrętu na odpowiedniej głębokości w ostatniej fazie ataku. Równocześnie z otwarciem przedniej pokrywy wyrzutni napełnia się sprężonym powietrzem specjalne butle strzelnicze. Na rozkaz „Pal" obsługujący wyrzutnię naciska zawór strzelniczy, otwierając drogę sprężonemu powietrzu z butli strzelniczych do tylnej części wyrzutni. W ten sposób sprężone powietrze wypycha z wyrzutni torpedę, która już dalej podąża za pomocą własnego silnika do celu. Aby powietrze, które wypchnęło torpedę z wyrzutni wydostając się na powierzchnię, nie zdradziło pozycji okrętu podwodnego, specjalne urządzenie powoduje, że wyrzutnia zostaje odpowietrzona do wnętrza okrętu.

Z chwilą wystrzelenia torpedy, przy początkowym jej biegu, następuje stopniowe wzrastanie szybkości; stery poziome znajdują się w tym czasie w pozycji zahamowanej; wahadło i tarcza ruchoma przyrządu zanurzenia mogą odchylać stery tylko do góry, nie pozwalając torpedzie przejść poniżej żądanego zanurzenia.

Po przejściu przez torpedę odległości 100 m szybkość ustala się i zapór sterowy w tym czasie wyłącza się. Strzemię zapór u i suwak maszynki sterowej, a razem z nim i wahadło przyrządu zanurzania mogą swobodnie przesuwne się w obie strony, kierując ruchem torpedy w zanurzeniu.

Jak już wspomniano, utrzymanie torpedy w prostym kierunku odbywa się za pomocą żyroskopu, bezpośrednio po wyłączeniu bąka od turbinki. Torpeda utrzymuje kierunek do momentu wyjścia z wyrzutni, później bąk żyroskopu w czasie biegu torpedy w wodzie zachowuje nie zmienione położenie osi wirnika i torpeda obracając się dookoła osi żyroskopu przesuwa za sobą suwak maszynki sterowej, który powoduje odchylenie sterów kierunku w jedną lub w drugą stronę.

Po przejściu przez torpedę w początkowym jej biegu około 140 m wiatraczki zderzaków inercyjnych obracają się i uzbrajają zderzaki. W tym położeniu młotek zderzaka utrzymuje się tylko za pośrednictwem sprężyn buforowych i bezwładności wahadła.

Przy uderzeniu torpedy w* cel (w przeszkodę) wahadło raptownie wychyla się w przód lub w bok i oswobadza młotek zderzaka, który pod działaniem sprężyny bojowej uderza iglicami w spłonki. Wybuch spłonek wywiera działanie na zapalnik, który powoduje wybuch detonatora, zaś detonator powoduje wybuch całego materiału wybuchowego w głowie bojowej. Jeśli torpeda bojowa nie trafi w cel, to po przejściu swej odległości ma pływalność ujemną 1 tonie.

Zalety i wady torpedy parogazowej

Torpeda parogazowa dysponuje wielką siłą niszczenia, znacznie potężniejszą od największego pocisku artyleryjskiego, tym bardziej że atakuje ona podwodną, a więc najbardziej wrażliwą część okrętu przeciwnika. Torpeda tego typu nie wymaga zbyt skomplikowanych wyrzutni, a waga aparatu torpedowego jest wielokrotnie mniejsza od wagi wyrzutni pocisków kierowanych. Po odpaleniu torpedy nie występuje odrzut, dzięki czemu ma ona szerokie zastosowanie na małych okrętach bojowych, no i oczywiście na okrętach podwodnych, które są głównymi nosicielami tej broni.

Torpeda parogazowa ma jednak i swoje wady, do których jako najważniejsze należy zaliczyć: jednorazowość działania, pozostawianie za sobą widocznego śladu, stosunkowo niewielką prędkość, ograniczony zasięg, zmniejszanie prędkości w miarę zużywania się sprężonego powietrza, duży ciężar, wysoki koszt budowy, potrzeba stałej kontroli i konserwacji.

W celu zabezpieczenia torpedy przed ewentualnością wybuchu na jednostce lub w jej pobliżu po odpaleniu ma ona wkręcany bezpiecznik w postaci małego wiatraczka, który powoduje odbezpieczenie się zapalnika dopiero wtedy, gdy

14