60219 PwTiR019

36 Rozdział 2

scowości. Z grona odwiedzających wykluczają więc podróże między miejscem zamieszkania danej osoby a jej miejscem pracy lub nauki, stały pobyt w odwiedzanej miejscowości (tj. trwający ponad rok), jak również migracje zarobkowe związane z pracą.

Dalszy podział odwiedzających do celów statystyki w turystyce prowadzi do odróżnienia turystów, tj. takich odwiedzających krajowych lub międzynarodowych, którzy zatrzymują się co najmniej na jedną noc, korzystając w odwiedzanej miejscowości w kraju lub w odwiedzanym państwie z publicznych bądź prywatnych miejsc zakwaterowania. Natomiast odwiedzający niekorzystający z takich miejsc zakwaterowania są określani mianem odwiedzających jednodniowych i odrębnie ujmowani w statystykach, chociaż podróże jednodniowe też dotyczą wyjazdu poza codzienne środowisko i niejednokrotnie wiążą się z korzystaniem z usług przewozowych, gastronomicznych oraz zwiedzaniem atrakcji turystycznych. Do tej grupy odwiedzających są zaliczani także m.in. uczestnicy rejsów nocujący na statkach wycieczkowych lub jachtach zacumowanych w porcie, choćby przez kilka lub nawet więcej dni.

Bardzo zróżnicowane definicje turystyki występują w literaturze przedmiotu. Poszczególni autorzy wskazują przy tym na odmienne elementy składowe tego pojęcia, kierując się nie tylko celami badawczymi dyscypliny naukowej, którą reprezentują, ale czasem również subiektywnymi ocenami, własnymi upodobaniami terminologicznymi, dążeniami do oryginalności ujęcia, czy po prostu przyzwyczajeniami badawczymi. Na szczególną uwagę zasługuje definicja K. Prze-cławskiego, że turystyka w szerokim znaczeniu to całokształt zjawisk ruchliwości przestrzennej, związanych z dobrowolną, czasową zmianą miejsca pobytu, rytmu i środowiska życia, jak też wejściem w styczność osobistą ze środowiskiem odwiedzanym - zarówno przyrodniczym, kulturowym, jak i społecznym. W tym socjologicznym ujęciu autor podkreśla, że turystyka to przede wszystkim zachowanie człowieka, to współczesny sposób jego życia, poznawania i przeżywania świata, bycia z innymi, będący realizacją wolności, a nieraz też mający elementy twórcze. Warto to tego dodać ekonomiczne określenie turystyki w ujęciu R. Łazarka jako ogółu stosunków i zjawisk wynikających z podróży i pobytu osób podróżujących w celach wypoczynku, w interesach lub w innych celach, pozostających poza swoim normalnym środowiskiem nie dłużej niż rok, przy czym główny cel ich wizyty jest inny niż wykonywanie czynności wynagradzanych w odwiedzanym kraju lub miejscowości. Ta definicja łączy elementy ujęcia dla potrzeb statystyki w turystyce z klasycznymi określeniami turystyki w literaturze przedmiotu. Wreszcie na koniec można sformułować zdroworozsądkowe, potoczne rozumienie turystyki jako zbiorowych lub indywidualnych wyjazdów poza miejsce stałego zamieszkania oraz wędrówki po z reguły obcym terenie w celach poznawczych, wypoczynkowych i innych.

2.2. Pojęcie rekreacji

Rekreacja - podobnie jak turystyka - jest zjawiskiem wielopłaszczyznowym, bardzo różnie rozumianym. Często jest utożsamiana z wypoczynkiem i czasem wolnym. Nieraz jako określenia bliskoznaczne rekreacji podaje się wakacje lub wczasy, ale w istocie nie są to synonimy. Rekreacja oznacza określoną aktywność i powinna być rozumiana jako czynny wypoczynek podejmowany w celu regeneracji sił. W tym właśnie kierunku zmierza definicja rekreacji ruchowej ustalona w ustawie o kulturze fizycznej z 1996 r. Słowniczek ustawowy zawarty w tym akcie normatywnym określa rekreację ruchową jako formę aktywności fizycznej, podejmowaną dla wypoczynku i odnowy sił psychofizycznych.

W literaturze przedmiotu występują zróżnicowane i szerokie definicje rekreacji. S. Toczek-Werner zwraca uwagę na pochodzenie tego terminu z języka łacińskiego od czasownika reereo, oznaczającego czynność odtwarzania lub przywracania czegoś istniejącego wcześniej, a zarazem czynność tworzenia. Autorka ta wymienia takie cechy rekreacji, jak aktywność, dobrowolność, bezinteresowność i przyjemność rozumiana jako uczucie zadowolenia ze spełnienia oczekiwań związanych z wybraną formą aktywności. Wskazuje przy tym, że występują co najmniej trzy znaczenia rekreacji:

•    jako zespołu zachowań człowieka w czasie wolnym;

•    jako procesu wypoczynku człowieka, prowadzącego do regeneracji sił oraz odnowy produkcyjnych i twórczych jego zdolności;

•    jako zjawiska społeczno-ekonomicznego związanego ze wzrostem wolnego czasu i dochodów ludności oraz różnicowaniem się form zachowań ludzi. Podobnie szeroko rozumieją rekreację M. Kwilecka i Z. Brożek, odnosząc ją

do zajęć, których celem jest odpoczynek, rozrywka lub rozwój własny, wykonywanych w czasie pozostającym wyłącznie do dyspozycji jednostki. Przy tym autorki odróżniają rekreację czynną od biernej, dostrzegając umowność tego podziału. Zajmując się głównie rekreacją ruchową (fizyczną), wymienione autorki szeroko analizują funkcje rekreacji, do których zaliczają:

•    funkcję wypoczynkową;

•    funkcję wypełnienia czasu wolnego;

•    funkcję zdrowotną;

•    funkcję korekcyjno-kompensacyjną, uzależnioną od wieku oraz sprawności psychicznej i fizycznej człowieka;

•    funkcję socjalizacyjną;

•    funkcję ludyczną (zabawową).

Warto przytoczyć krótkie, choć nie dla wszystkich zrozumiałe z powodu użycia wyrazów obcych, określenie rekreacji przez Z. Krawczyka jako „ruchliwości somatycznej podejmowanej w celach autotelicznych i instrumentalnych”. To naukowe określenie oznacza po prostu - jak się wydaje - ruchliwość fizycz-