62443 P1020076

108 Barbara Czerska

osady znajdowało się prawdopodobnie od strony północnej i skierowane było w kierunku rzeki Troi i najbliższego strumienia. Sytuacja taka wyjaśniałaby, w pewnym stopniu, obecność poza północną zabudową, warstwy kulturowej o dużej miąższości, dochodzącej do 80 cm i typowej dla różnego rodzaju wysypisk odpadków zawartości kulturowej i przyrodniczej. Budowa takich prostych zabezpieczeń leżała w interesie mieszkańców osady i nie przekraczała ich możliwości. Otaczanie wałami wielohektarowej powierzchni przerastało jednak siły zespołu ludzkiego, jakim mogli dysponować założyciele osiedla, nawet w wypadku wykorzystania pracy ludności okolicznej i wieloletniego cyklu budowy. Problemem trudnym do rozwiązania byłaby również sprawa konserwacji, a ewentualna obrona tak rozległych umocnień, nawet przy udziale ludności sąsiednich wsi, trudna byłaby do zrealizowania.

Wiele danych wskazuje na to, że warunki panujące w okresie późno-1 ateńskim na Wyżynie Głubczyckiej — po stabilizacji na tym terenie osadnictwa celtyckiego — sprzyjały raczej pokojowemu współżyciu mieszkańców tych ziem, a przy braku zagrożenia zewnętrznego, nie było powodów otaczania osiedla potężnymi umocnieniami. Panująca forma gospodarki i będące jej wynikiem stosunki społeczne nie stwarzały również warunków koniecznych do powstania i funkcjonowania osad typu miejskiego. Nie istniała także potrzeba zakładania centralnych ośrodków administracyjnych, lokalizowanych w tym okresie przeważnie w osiedlach typu miejskiego, jakimi wówczas były oppida.

Wyżyna Głubczycka w okresie późnolateńskim była najdalej wysuniętym na północno-wschód obszarem zwartego osadnictwa celtyckiego; były to tereny peryferyjne, zapewne mniej zaawansowane w rozwoju zarówno ekonomicznym, jak i społecznym, od obszarów gęstego, opartego o długie tradycje osadnictwa celtyckiego. Inne panowały tu warunki, nie wszystkie więc nowe formy życia społecznego mogły tu być przyjęte. Najbliższym terenem, z którego szły w kierunku Wyżyny Głubczyckiej nowe impulsy, był teren Moraw.

Oppida morawskie spełniały te wszystkie funkcje w stosunku do Celtów górnośląskich, jakie tego typu ośrodki pełniły w okresie póżnola-teńskim w stosunku do pozostałej ludności zamieszkującej osady wiejskie na całym obszarze środkowoeuropejskiego osadnictwa celtyckiego, z jednym wyjątkiem. Oppida morawskie ze względu na odległość dzielącą je od osad z Wyżyny Głubczyckiej nie mogły pełnić roli chwilowych schronisk w wypadku obcego najazdu. Okres późnolateński był jednak na terenach nas interesujących raczej okresem stabilizacji osadnictwa. Celtowie stanowili tu podstawową masę ludności, oddzieloną od obcych im etnicznie i kulturowo grup rozległymi, trudnymi do przebycia puszczami. Droga wodna w górę Odry również nie była łatwa. Niebezpieczeń-

stwo groźnych napadów byłoby więc znikome. W tej sytuacji rozwój osadnictwa celtyckiego na Wyżynie Głubczyckiej przebiegał bez większych zakłóceń, przykładem jest tu i osada w Nowej Cerekwi egzystująca przez kilka dziesięcioleci lub nawet około 100 lat. Podsumowując więc wyniki badań, osadę w Nowej Cerekwi można określić jako typową osadę otwartą, związaną z gospodarką rolno-hodowlaną. Rozwijające się w osadzie rzemiosła i handel były zapowiedzią pojawienia się nowych elementów, charakterystycznych już dla osiedli typu miejskiego. Lokalizowanie w Nowej Cerekwi oppidum celtyckiego nie znajduje uzasadnienia w świetle dotychczasowych wyników badań.

MATERIAŁY Z BADAŃ W 1973 R.

W czasie badań w 1973 r. w odkrytych obiektach i warstwach kulturowych znaleziono — analogiczne jak w ubiegłych latach — materiały typowe głównie dla wcześniejszych faz okresu późnolateńskiego kultury celtyckiej. Najliczniej wystąpiły fragmenty różnego rodzaju naczyń glinianych, reprezentujące cztery podstawowe grupy ceramiki. Naczynia trzech z tych grup, a mianowicie: naczynia grafitowe, naczynia stołowe, naczynia kuchenne były wykonane przy pomocy koła garncarskiego, naczynia grupy czwartej lepione były ręcznie. Naczynia grafitowe, stołowe i kuchenne lepiono, najprawdopodobniej, techniką wałeczkową, a następnie dopiero starannie obtaczano na kole garncarskim. Siady lepienia zachowały się w postaci pęknięć wzdłuż zlepianych wałków, a ślady obta-czania w postaci dookolnych, drobnych rys. Nie jest wykluczone, że część naczyń stołowych, cienkościennych była toczona na kole. Naczynia grafitowe wykonywano z gliny z dużą domieszką drobno roztartego grafitu, ich powierzchnia i przełom posiadały barwę ciemnoszarą o stalowym odcieniu i metalicznym połysku. Niewielka część naczyń miała powierzchnię powleczoną cienką warstewką gliny bez domieszki grafitu, barwy najczęściej brunatnej lub jasnoszarej. Najbardziej pospolitą formą były średniej wielkości naczynia wiadrowate ze zgrubiałym, profilowanym brzegiem, rzadko z poziomym żeberkiem umieszczonym na szyjce; liczne były małe garnuszki, których wysokość nie przekraczała 12-14 cm, formą zbliżone do naczyń wiadrowatych, pojedynczo występowały misy i duże naczynia zasobowe z masywnymi brzegami i grubymi ściankami (ponad 1 cm). Naczynia stołowe, cienko- i średniościenne, wykonane były z gliny tłustej lub schudzonej, najczęściej drobnoziarnistą domieszką żwirku. Powierzchnia tych naczyń była bardzo starannie wygładzona, a w górnych partiach często wyświecona. Barwa powierzchni przeważnie ciemnoszara, prawie czarna przy jaśniejszym przełomie, rzadziej jasna